Kees Sluys - De ontdekking van Dafne

Een topper is niet uit Ikea-hout gesneden !

 

 

'Ik vind het ook raar als atleten weinig van hun geschiedenis weten.'

(Rutger Smith)

Een beetje auteur of musicus kent zijn klassieken en is er trots op deel uit te maken van een traditie. Sporters hebben meestal wel één of enkele helden waar ze naar opkijken maar zelden een globaal zicht op wie hen voorging. Misschien leven atleten meer in het moment dan beschouwende kunstenaars...

Schrijvers van sportboeken kunnen die leemte opvullen. Met zijn ruim gedocumenteerde geschiedenis van de tienkamp, Snel, hoog, ver (2008), bracht journalist Kees Sluys technische ontwikkelingen, prestaties en drama's van deze discipline tot bij kenners en geïnteresseerde leken. Nu kleurt hij met De ontdekking van Dafne het atletiekverleden verder in.

Dat Dafne Schippers de titel en de cover van deze bundel over Nederlandse sporthelden opeist, ligt voor de hand. De fenomenale sprintster is in de voetsporen getreden van Tinus Osendarp, die in vooroorlogse tijden de snelste blanke ter wereld was. Toch ligt er tussen toen en nu meer dan een tartanbaan verschil. Tot lang na de Tweede Wereldoorlog waren de trainingsomstandigheden beroerd en ondersteuningsprogramma's of sponsoring onbestaande. Het waren decennia zonder dikke kussens, met stalen polsstokstokken, gaten in de sintelbaan, geen sporthallen en dus geen wintertraining, een vulpen als podiumprijs... De heroïek van toen had een ander gezicht dan de heldhaftigheid van nu. Hij was tragischer omdat de atleten en ongelijke strijd aangingen met hun tegenstanders uit Oost-Europa die verbouwereerd naar het Nederlandse amateurisme keken. Ook toen de Hollandse atleten meer rugdekking kregen, bleven de verhoudingen ongelijk. Het D-spook had zijn intrede gedaan. Toppers als Jos Hermens, Ellen van Langen, Rutger Smith... werden medailles, finaleplaatsen en nieuwe kansen ontnomen door pillen en bloeddoping.

Flying Dutchwoman Dafne Schippers
© Getty Images.jpg

Dat een individuele sport alleen de schijn heeft van individualiteit en sport niet los staat van de brede maatschappelijke context, wordt in dit boek helder gemaakt. Dictatoriale regimes offeren de gezondheid van hun atleten en alle morele codes op voor vlag en volkslied. (En laten we in deze tijd ook het megalomane, fascistische Turkije aan dit lijstje toevoegen! mv). Het is verbazingwekkend dat er over het IJzeren Gordijn heen atletenvriendschappen ontstonden. Bij andere gedupeerden, zoals Rutger Smith, overheerst de begrijpelijke bitterheid. Ook na de val van de muur grepen velen naar verboden middelen. 

Het is bovendien godgeklaagd dat regimes van allerlei strekking politieke statements maken op de rug van sporters en op die manier hun belangrijkste doelen (zoals de O.S.) in een paar uur van de kaart vegen. Toch hoeft de invloed van de samenleving niet negatief te zijn. Als sponsorgelden en televisieaandacht zich laten gelden, neemt de uitstraling van een atleet en zijn sport exponentieel toe.   

Maar het echte brandpunt van De ontdekking van Dafne is natuurlijk de loper-werper-springer, niet alleen zijn prestaties maar ook de mens die de drijvende kracht is achter de winnaar. Uitzonderlijke individuen zijn vaak niet de makkelijksten, strenger nog voor zichzelf dan voor anderen. Daarbij kunnen feiten in de marge heel wat verduidelijken: zo was tienkamper Eef Kamerbeek, 'een man die niet veel tegenspraak duldde', marinier tijdens zijn militaire dienst en liep zijn disciplinegenoot Jan Brasser de 1500m - bekend als de martelafstand - met een blauwe voet. En stoere Dafne haalde ooit een medaille met een migrainekop.

Zoals je van een journalistiek boek mag verwachten, is De ontdekking van Dafne meer dan een hall of fame. De nieuwste Kees Sluys gaat over de kracht van ambitie en het lot in eigen handen willen nemen maar evenzeer over buigen voor wat sterker is. Als een sporter moet leren winnen én leren verliezen, dan kan terugkijken daarbij helpen. De vlucht van Lissabon naar Rio duurt meer dan negen uur...

 
Quotering: ****

Uitgegeven bij Nieuw A'dam - 2016