Claire McGowan - De stille doden

Blessuretijd !

'Wat een afgrijselijke wereld, waarin je blij was

dat het verminkte lijk van iemand van wie je hield was gevonden.'

Met het Goede Vrijdagakkoord van '98 kwam er een einde aan de decennialange burgeroorlog in Noord-Ierland. De aan de Britse kroon loyale Unionisten (protestanten) en de aan de republiek Ierland trouwe Republikeinen (katholieken) ondertekenden toen een vredesverdrag. Maar niet iedereen wilde de wapens neerleggen. Splintergroeperingen brachten bommen tot ontploffing om het pact te ondermijnen. Het uitgangspunt van De stille doden is zo'n moorddadige aanslag.

Claire McGowan, zelf een kind van het Noorden, zette een thrillerreeks op rond forensisch psycholoog Paula Maguire. In dit derde deel heeft Paula haar betrekking in Londen ingeruild voor een stresserende en risicovolle baan in haar geboorteplaats Balyterrin. Toegevoegd aan het Team Vermiste Personen van inspecteur Guy Brooking wordt ze meteen geconfronteerd met misdaad op z'n Noord-Iers: even gruwelijk en onmenselijk als een te lang uitgelopen en compleet ontaarde guerillastrijd.

Nog steeds is dit soort muurschilderingen prominent aanwezig in Belfast.

Ook de rood-wit-blauwe paaltjes maken de band met Londen duidelijk!

© Scriptor

Het wordt snel duidelijk dat de vermisten een aanslag op hun geweten hebben en hun ontvoerders gedreven worden door de behoefte aan vergelding. Het proces dat de vijf vermoedelijke daders achter de rug hebben is ongeldig verklaard omwille van procedurefouten en ander geklungel. En wat gebeurt er als de officiële rechtspraak faalt? Dan nemen diep gekwetste mensen het recht in eigen hand...

Het lijkt erop dat iedere burger het stigma 'katholiek' of 'protestant' op zijn voorhoofd heeft staan. Of je wilt of niet, je wordt automatisch bij één van beide ingedeeld. Dat etiket bepaalt de omgang met elkaar, de conversaties, werk- en andere relaties. Ook in het politieteam wordt er op eieren gelopen. De Londenaar - en dus buitenstaander - Brooking moet de neuzen in dezelfde richting sturen. Bovendien heeft de burgeroorlog slachtoffers gemaakt in alle rangen, ook bij wetsdienaars. Toch overheerst bij hen het idee dat àlle ingezetenen recht hebben op politiebescherming. Dat laatste ligt wel moeilijk bij de verbitterden die hun hoop hadden gesteld op een rechtvaardig proces van de vredeverstoorders.

Claire McGowan toont niet alleen aan dat geweld tot meer geweld leidt en dat wonden meer dan één generatie ver reiken maar ook dat de natie ondermijnd wordt door het altijd aanwezige wantrouwen en door tegenstellingen die mekaar niet loslaten. Zo is er de ex-IRA-terrorist Jarlath Kenny die nu burgemeester is en een zetel in het Lagerhuis ambieert. Hoe geloofwaardig is deze man? Dat die ommezwaai ook voor hem niet zo simpel is, is één van de vele inzichten die de lezer aangeboden krijgt. McGowan is, als kind van de streek, uitstekend geplaatst om de complexiteit van haar wereld duidelijk te maken.

Om de schade van een ontwricht land te verhelderen haalt de auteur kinderen voor haar lens: een opgeblazen kleuter, kinderen van een vermoorde terroriste, een tiener die morele schadevergoeding eist... maar ook een kind dat op de wereld komt zonder enige herinnering aan oorlog en dus symbool staat voor hoop.   

Muurschildering in de Bogside-wijk van Derry.

Bernadette Devlin was de grote voorvechtster van de Republikeinen.

© Scriptor

Bij het uitdrukken van deze ontmenselijking neemt McGowan geen blad voor de mond. Je ruikt de stank van verschroeide lichamen, je stelt je het jack voor dat samengeklonterd is met het lichaam van de dode, je kijkt door de ogen van de vader die zijn omgekomen dochter op drie verschillende brancards moet identificeren. Bij het zien van een tv-reportage kun je wel eens denken: 'Dit lijkt op een film.' 'Is dit wel echt'? Dat overkomt je niet als je deze Noord-Ierse leest. 'Het is niet gewoon gebeurd', verduidelijkt ze nog. 'Het is gedaan.'

Als je weet dat Gowan uit het Gaelic stamt (betekent 'smid'), dan moet Claire katholieke wortels hebben. Het siert haar dus dat ze Republikeins wangedrag aan de kaak stelt. Ze is bijgevolg zeer geloofwaardig in haar bezorgdheid om het welzijn van medemensen. Zo onderbouwt de schrijfster het idee dat een falend rechtssysteem tot meer geweld leidt. Mensen mogen niet 'voor rechter, jurylid en beul' spelen, houdt ze ons voor. De slachtoffers in De stille doden zijn nog niet aan vergeving toe maar een aantal van hen heeft de kracht om de bloedcirkel te doorbreken. 

Claire McGowan leert je dat het politieke persoonlijk is en het persoonlijke politiek. Deze thriller barst van de maatschappelijke relevantie en mag dus niet gemist worden!


Quotering: ****½

Uitgegeven bij Ambo Anthos - 2016