28 januari 2016

Als je iemand verliest die je niet kan verliezen - Ish Aït Hamou

Delen is oplossen !



'Een leven heeft maar één start.' Eén start en één einde.'

Je ziel openen tegenover een passant in je leven, bijvoorbeeld iemand die je in een trein ontmoet en wellicht nooit meer terugziet, voelt veiliger aan dan je bloot te geven aan een mens die je steeds opnieuw onder ogen moet komen. Dat idee zal meegespeeld hebben toen Sheila, een topchirurg die de weg kwijt is, een treintafeltje deelde met migrant Sulayman. Maar ook hij heeft littekens opgelopen.

Dat Sheila haar baan bij een gerenomeerd ziekenhuis heeft ingeruild voor een functie zonder uitstraling in de provincie, wekt argwaan bij haar collega's. Wanneer haar handen beginnen te trillen in het OK, ontsnapt ze niet meer aan de argusblikken en scherpe vragen van de mede-chirurg. Voor even kun je jezelf wijsmaken dat een probleem geen probleem is maar ooit komt het moment waarop je de confrontatie niet meer kunt ontlopen. Die crisissituatie vormt het hart van deze novelle.

'Als je iemand verliest...' is geen wegleesverhaal. Ish vraagt je bladzijde na bladzijde om de menselijke identiteit en het lot te beschouwen. Hij eist dat je stilstaat en nadenkt. Gratuit is een woord dat niet bij deze auteur past. Elk element van de literaire compositie is met zorg en met een bedoeling gekozen. Zo is de Disney-animatie The Lion King meer dan een gewone jeugdherinnering van de arts. Wie niet bekend is met de film, zoekt best even op welke overeenkomsten er zijn tussen Sheila's worsteling en die van de leeuwenkoning. Ook de ontmoeting van Sulayman met een echte leeuw kun je zien als een parabel, een uitgebreide metafoor om een moreel of psychologisch idee te illustreren.

© Pixabay
Vanuit zijn sociaal-filosofische bewogenheid drukt Ish je op feiten. Dat doet hij vaak aan de hand van tegenstelllingen: ego's tegenover empathie, individualisme tegenover communicatie, controle tegenover loslaten, confrontatie tegenover ontsnappingsroutes, moeilijk tegenover makkelijk... Ook beschouwt hij hier het terugkerende begrip 'tijd'. 'Tijd is een kostbaar bezit, gebruik hem waar hij voor bedoeld is', lijkt de boodschapper te zeggen. Bovendien kan tijd je de hand reiken.

Ish neemt je graag tegenvoets. Op momenten waarop je denkt niet jezelf te zijn, word je net jezelf, is een les die Sheila leert. Ook met de interpretatie van de titel kun je meer dan één kant uit. Interessante denkers zijn dwarse denkers. Zo word je er fijntjes op gewezen dat geweldsdelicten uit alle lagen van de samenleving kunnen komen en meer dan één gezichtskleur hebben.  

'Als je iemand verliest...' is een esayistische novelle. De denkende verteller van 'Hard hart' en 'Cécile' is een vertellende denker geworden. En voor wie het nog niet begrepen heeft: ook in Ish zit een verpleger, een zachte hand die over de ziel van zijn medemensen strijkt!

Quotering: ****

Uitgegeven bij Manteau - 2016