Patrick Modiano - Het circus komt voorbij

Onbetrouwbare passanten !

 

 

 'Hij zou zich bij alle figuranten, alle armzalige rekwisieten

van een bepaalde periode van mijn leven voegen.'

 

Bij Patrick Modiano zoek je tevergeefs naar een coherent verhaal of uitgediepte personages. Voor een lezer met een klassieke smaak is dat wennen. In het werk van de Nobelprijswinnaar van 2014 regeren sfeer, vluchtigheid en melancholie.

Het circus komt voorbij serveert het ene mysterieuze karakter na het andere. Er is Gisèle, een jonge meid, die met een zwaar koffer en een hond door het leven gaat en onderdak vindt bij, Jean, de achttienjarige ik-persoon. Ze is op de vlucht maar omdat ze terughoudend is weet je niet precies waarom. Gisèle gaat om met Jacques de Bouvière en Pierre Ansart, zachtmoedige en tegelijkertijd dwingende mensen, gul aan de ene kant, verdacht aan de andere. En dan is er Grabley, een huisgenoot van de verteller, die zijn avonden in striptease-tenten doorbrengt en op zondag naar de kerk gaat. De grote afwezige die zich als een schim door deze scènes beweegt, is de vader van Jean.

Jardin du Luxembourg
© artonthefly

Modiano is de schepper van dolende acteurs. Ze zwerven door Parijs en door het leven. Ze reiken elkaar de hand om elkaar niet veel later alweer los te laten. De ene ziel raakt de andere als een schampschot. Bijgevolg zijn eenzaamheid en uitzichtloosheid hun lot. Ze zijn op een doelloze manier onderweg. 'Ik was als een reiziger die in een rijdende trein stapt en in het gezelschap van drie onbekenden terecht komt', beseft Jean. En hij vraagt zich bovendien af of hij niet op de verkeerde trein is gestapt. Aan het trio zit een reukje maar je ontdekt nooit waar dat onfrisse vandaan komt.

Om de voedingsbodem voor Modiano's kijk op de wereld te duiden, moet je terug naar zijn jeugd. Die bracht hij voornamelijk door in strenge kostscholen en bij al te vaak afwezige ouders. Ook in Het circus komt voorbij wordt er niet één keer opgebeld vanuit Italië of Spanje, de respectieve verblijfplaatsen van Jeans vader en moeder. De manier waarop hij zich vastklampt aan Gisèle wijst op verlatingsangst. 'En zelfs als ze een misdaad had begaan zou me dat koud laten, zolang ze maar levend, in haar zwarte rok en pullover, tegen me aanleunde', zo klinkt zijn wanhoop.

© Fabio Venni

Net als in zijn andere boeken is Parijs hier meer dan een decor. Het is de spiegel van ontheemde zielen, meer Pigalle dan de Tuilerieën, meer vaudeville dan cultuurtheater, meer nacht dan dag. En zoals het huis aan de Seine zijn meubels en schilderijen aan de lommerd heeft moeten afstaan, zo leiden de personages een ontmanteld bestaan. 

Wie houdt van karakters die een ontwikkeling doormaken en van confrontaties tussen zielen, zal bij Patrick Modiano niet aan zijn trekken komen. Treinen, taxi's en rondvaartboten symboliseren kortstondige ontmoetingen met mensen die 'verdwijnen in de tijd'. Een ontworteld kind kan nooit een vertrouwen koesterende volwassene worden!

Quotering: ***

Uitgegeven bij De Bezige Bij - 2015


De boeken van Patrick Modiano