25 juli 2016

Elena Ferrante - De geniale vriendin-My brilliant friend

Waar het recht van de sterkste heerst, is de liefde afwezig !

Engelse editie
'...there are no gestures, words or sighs
that do not contain the sum of the crimes
 the human beings have committed and commit.'
 
Een halve eeuw geleden heerste er in de volkswijken van Napels een rauwe sfeer. Net zoals in andere onfortuinlijke oorden gold ook daar: wie arm is kent geen mededogen en wie wil overleven moet vechten. Dat betekent dat de personages, mannelijke én vrouwelijke, in dit eerste deel van het vierluik rond de Zuid-Italiaanse havenstad geen lieverdjes zijn.
 
Lila en Elena groeien op tussen scheldende en klappen uitdelende vaders, broers en buurtjongens. Toch doet Lila niet onder voor de mannen. Als haar grote mond de ander niet op zijn plaats kan zetten, gooit ze met scherpe keien of trekt ze een mes. Beide meiden zijn intelligent maar ook voor het recht op scholing moet er gestreden worden. Omdat Elena thuis net iets meer rugdekking krijgt, is zij degene die verder studeert. Hoewel hun wegen niet gelijk lopen en ze elkaar met tussenpauzes loslaten, blijkt er toch een vanzelfsprekende, onverbrekelijke band tussen hen te bestaan.
 
De geniale vriendin-My brilliant friend is dan ook in de eerste plaats een verhaal over een complexe maar rijke vriendschap die allerlei vormen van druk kan weerstaan. Dat beiden blijven dromen in een illusieloze wereld, is een bindende factor. Daarnaast is het een portret van een sociale context die mensen tot het uiterste drijft. Bovendien stelt zich de vraag of je een geweldscultuur, die van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven, kunt doorbreken.
 

Elena Ferrante staat erom bekend dat ze een genadeloos oog heeft en dat durft te laten spreken. Haar pen kerft in de menselijke ziel. Zonder schroom benoemt ze onze meest duistere kanten. Jaloezie is een terugkerend thema in haar werk. En haar voorbeelden gaan verder dan de naijver die je voor een rijkere of succesvollere medemens kunt voelen. Zelfs binnen de grootst mogelijke vriendschap, zoals die tussen de buurmeisjes, is er ruimte voor afgunst en gemene trekjes. Hoe sterk beide karakters ook zijn, Ferrante is te nuchter en te eerlijk om ze op een voetstuk te plaatsen. Het vermogen om te confronteren is haar grootste kracht!
 
'If love is exiled from cities, their good nature becomes an evil nature', is een allesomvattende zin in dit boek. In de armoedige buitenwijk van Napels waar deze schrijfster haar personages tot leven brengt, verdringt machismo, eergevoel en verbittering de kans om anderen lief te hebben. Elk sprankje hoop hierop wordt de kop ingedrukt door een permanent gistingsproces. Net zoals de Vesuvius in vroegere tijden kokende lava over de streek uitbraakte, zo bereiken in De geniale vriendin-My brilliant friend onderlinge relaties steeds opnieuw het kookpunt. Het is aan Lila en Elena om de brandwonden te beperken. Maar een overlevingsstrategie houdt niet altijd rekening met ethische grenzen... 
 
 
Quotering: ****½
 
Uitgegeven bij Europa Editions 2012 - Nederlandstalige editie Wereldbibliotheek 2015