Rosita Steenbeek - Rose

Onverbloemde werkelijkheid !

 

'Waar men boeken verbrandt,

verbrandt men uiteindelijk ook mensen!' 

 

Over de joden die voor de Tweede Wereldoorlog ons continent bevolkten, wordt gezegd dat ze de eerste echte Europeanen waren. Ze hielden van open geesten en horizonten, waren gecultiveerd, reislustig en ondernemend. Omdat de EU nog niet bestond beperkte hun loyaliteit zich tot de natie waartoe ze behoorden. Die verbondenheid was er een van woord en daad. Zo ploeterden veel Duitse joden tijdens de Grote Oorlog van '14-'18 in de Ieperse loopgraven of vochten in Rusland. 

Daarom verrast het niet dat de Duitse voorouders van Rosita Steenbeek in figuurlijke zin kleurenblind zijn. Sommigen trouwen met niet-joden, houden sabbat én zondag in ere, gaan naar de synagoge én de kerk. Grootmoeder Rose bekeert zich zelfs om met haar Nederlandse dominee te kunnen huwen. Voorbeeldige, tolerante burgers, dus! En toch, en toch... zal de geschiedenis lopen zoals we ze hebben leren kennen.
 
Terwijl Hitler gestaag de uitsluiting van joden opbouwt, gaan bij de meeste slachtoffers de alarmbellen rinkelen. Zij wijken uit naar Amerika of Israël. Anderen zijn naiëf en blijven in de Heimat. Oma Rose haalt haar moeder Gretchen naar Holland. Maar al gauw waart het spook van nazisme en oorlog door heel Europa. Daarbij woedt er in de ziel van Rose nog een ander conflict: hààr volk is nu de vijand, op de steden van haar jeugd vallen bommen en in het pastoriedorp is ze 'die Duitse' en soms 'een rotmof'. Haar verscheurdheid betreft ook de wankele toekomst van haar uit elkaar gereten familie. Toch houdt de domineesvrouw stand, ze is zelfs een steun en toeverlaat voor anderen. 

In de 'Feuernacht' van 13 februari '45
bezwijkt de cultuurstad Dresden onder een bommentapijt

Voor dit faction-boek heeft Rosita Steenbeek niet alleen het familie-archief uitgepluisd maar is ze ook naar alle belangrijke plekken van deze historische terugblik gereisd. Dat heeft een rijk gestoffeerd en tegelijkertijd een perfect gedoseerd verhaal opgeleverd, een vervlechting van feitenmateriaal met het lot van individuen. In een helder proza met puntige dialogen benoemt ze groot en klein. Zo legt ze de oorzaken van oorlog bloot, wijst ze de mechanismen van onderdrukking aan maar heeft net zoveel aandacht voor de veerkracht van de getroffenen. Bovendien houdt ze je een spiegel voor die kort-door-de-bocht-meningen en het in vakjes plaatsen van mensen toont. Beide doen de waarheid geweld aan en brengen nodeloze ellende. Rosita Steenbeek heeft deze familiekroniek geschreven alsof ze midden in de gebeurtenissen stond. Hoe betrokken ze is blijkt onder meer uit de, weliswaar zeldzame, cynische uitlatingen zoals: 'Er zijn mensen die zich pas echt levend voelen als ze moorden.' Het verder sereen verwoorden van deze wreedheden is absoluut haar verdienste!      

Boeken over de gevaren van polarisering en uitsluiting kunnen niet vaak genoeg geschreven worden. Alleen deze stellingname maakt het verhaal van Rose en haar familie al betekenisvol. Door een allesomvattende wereld op een geloofwaardige en beklijvende manier in één boek te gieten, heeft Rosita Steenbeek die betekenis naar een bijzonder hoog niveau getild! Een terechte bestseller!


Quotering: *****

Uitgegeven bij Ambo-Anthos - 2016