De Afrikaanse trek naar het oosten !
'Maar als ik kijk naar de evolutie die China de afgelopen decennia doormaakte,
denk ik: 'Waarom zouden wij dat niet kunnen?' "
De wereld verandert in hoog tempo. Dat weten we. Maar weten we ook hoe en waar dat gebeurt? Om dat te vatten heb je geesten nodig die met veel geduld voor mensen en liefde voor tijd inzoomen op grotere maar vooral kleinere golfstromen. En dat is precies wat Lieve Joris in Op de vleugels van de draak doet.
Op deze tocht verlaat de reisschrijfster haar vertrouwde continent… maar alleen om aan het eind van haar zoektocht terug te keren naar een bankje voor een winkel in de cité van Brazzaville. Het is de shop van Cheikhna, een importeur van Chinese goederen die ze vele maanden eerder in Guangzhou ontmoette. Voor die cirkel zich kan sluiten moet Lieve Joris op dat onbekende Chinese terrrein houvasten vinden, vanzelfsprekendheden waarop ze in Afrika blind kon vertrouwen. Als je grenzen wil verleggen, moet je een sprong in het diepe wagen.
 |
| De containerhaven van Guangzhou © AlfvanBeem |
Sinds een aantal jaar kijken Afrikaanse handelaars veel vaker naar China dan naar Europa. Sommigen praten al Chinees, anderen communiceren met de rekenmachine. ‘De ogen van onze ouders waren dicht, de onze zijn open,’ zegt Cheikhna tijdens een van de gesprekken in de buurt van Chocolate City, de Afrikaanse wijk in de havenstad Guangzhou. 20.000 Afrikanen leven er permanent, zo’n 200.000 reizen op en neer. Er wordt gehandeld in mobieltjes, pc’s, kleding, prullaria… De mores van de partners zijn niet de meest fijnzinnige. Er wordt bedrogen, gescholden, theater opgevoerd in de vorm van krokodillentranen en klaaglitanieën. Bovendien dwarsbomen douanepersoneel en politici, die alleen de taal van de steekpenningen begrijpen, aan beide kanten van de oceaan het handelsverkeer.
Net zoals de, al dan niet-Chinees sprekende, importeurs zich voetje voor voetje een weg moeten banen in de nieuwe omgangsvormen en andere culturele geplogenheden, zo zie je de reisjournaliste geduldig deur na deur openen. Naast Afrikanen leert ze ook Chinezen kennen, niet alleen businessmensen maar ook studenten en academici. Wanneer ze Shudi, een openhartige, eigenzinnige en gekwetste man met Afrika-ervaring, ontmoet en zich samen met hem toerist in Beijing kan voelen, schrijft ze: ‘In Shudi’s nabijheid is deze stad anders – vertrouwder, intiemer.’ Vanaf dan begint ze te wortelen in de samenleving. Even later krijgt ze van Shudi haar Chinese naam: Liwu.
Toch geldt het zoeken naar andere horizonten en handelsfaciliteiten voor twee richtingen. Ook Chinese vrijbuiters trekken naar Afrika, wroeten om te overleven en botsen met het locale reilen en zeilen. Lieve Joris bezoekt hen in Zuid-Afrika en ziet hen aan het werk ‘thuis’ in Kinshasa en Brazzaville.
 |
| In de Zuid-Afrikaanse havenstad Durban strijken ook Chinezen neer. © Layover Guide |
‘De Chinezen hebben nooit iemand gekoloniseerd en zijn dus niemand iets verschuldigd,’ lees je ergens. Er zijn geen uitkeringen of woonsubsidies, zelfs geen luizenbaantjes want die nemen de Chinezen voor hun eigen rekening. Net die krabbenmand maakt van Op de vleugels van de draak een verhaal over de toenemende zelfredzaamheid van Afrika. Zich kunnen spiegelen aan een land dat zich in een recent verleden ontworsteld heeft aan een plattelandseconomie, kan alleen maar inspirerend werken.
Daarnaast is het ook een boek over 21ste eeuwse nomaden. Thuis bij de zakenman Guo Dong is het niet duidelijk wat Afrikaans is en wat Chinees. Ook professor Li Baoping en Shudi zijn rusteloze zielen die gekleurde wortels hebben. Het kan niet anders of Lieve Joris heeft bij hen de ankerpunten gevonden die haar in staat stelden om het onbekende in de ogen te kijken. Haar werkmethode is nog steeds dezelfde: ‘treinconversaties’ voeren. Net zoals reizigers, die in een treincoupé met elkaar in gesprek raken, hun ziel openen omdat ze de ander toch nooit meer zullen terugzien, zijn de passanten die een reisschrijfster op haar pad vindt, geneigd tot confidenties. En daar mogen journaliste én lezer, mits een respectvolle omgang, dankbaar gebruik van maken!
Quotering: *****
Uitgegeven bij Atlas Contact - 2014
