Eens een Vos, altijd een Vos !
'De Rode Gardisten op de universiteit gaven een order uit waarin stond
dat alle 'reactionairen' een zwart label op hun borst moesten dragen...'
Als in een noodlijdende, agrarische gemeenschap, die het resultaat is van eeuwenoude feodale verhoudingen, een leider en een beweging met een verfrissende stem opstaan, dan is het geloof van burgers in die nieuwe koers niet ongewoon. Dat geldt ook voor de hoog opgeleide Chang Tsao die met zijn Nederlands-joodse echtgenote Selma Vos en twee kinderen, in 1950, na een verblijf in Cambridge en Hong Kong, naar Peking terugkeert. Wanneer blijkt dat Mao's Grote Sprong Voorwaarts een achterwaartse beweging is in de richting van onwetendheid en onvrijheid, wordt het voor hem en Selma, die vanuit haar Hollandse nuchterheid altijd al wat sceptischer was, bang afwachten of het gezin uit de greep van de terreur zou kunnen blijven. Omdat buitenlands bloed en Westerse culturele invloeden huize Tsao brandmerken, zijn de bewoners extra kwetsbaar voor een ideologie die geen diversiteit duldt.
Net als in de beste romans spreken de personages uit Selma je hart aan. De stille, empathische Chang die alleen maar het goede beoogt, de strijdbare mater familias, dochter Greta en zoon Dop, die het beste van beide culturen in zich dragen en er niet over piekeren om zich bij de Rode Gardisten, de jonge, medogenloze keurtroepen van de revolutie, aan te sluiten. De Tsao's hebben allemaal een rechte rug! Dat ze tijdens een lezing in Castricum op het pad van Carolijn Visser zijn gekomen, is geen verdienste van de schrijfster maar de manier waarop ze aan ons, lezers, worden voorgesteld is dat wel!
 |
| 'Het grote gelijk' van de Rode Gardisten |
Een boek met de ondertitel 'Aan Hitler ontsnapt, gevangene van Mao', heeft een thema dat ertoe doet. Selma toont aan dat ook de zwartste bladzijden uit de geschiedenis zich herhalen en dat fascisme van alle tijden en alle continenten is. Bovendien blijkt uit dit verhaal dat toevalligheden, kleine momenten in de tijd, over leven en dood kunnen beslissen. Je durft uit een rijdende trein springen of niet. Als die wagons richting Auschwitz gaan maakt dat alle verschil van de wereld uit. Of... de Chinese diplomatieke vertegenwoordiging in Den Haag is gesloten op het ogenblik dat je een visum wil aanvragen. Die omstandigheid heeft tot gevolg dat Selma, na een bezoek aan haar vader in Santpoort in '66, op een Chinees paspoort terug naar Peking moet reizen en dus niet op steun van de Nederlandse overheid zal kunnen rekenen. Uit de trein springen is dan geen optie meer.
De nieuwste Carolijn Visser is 'een en-en-en-boek'. Het geeft onder meer een inkijk in het functioneren van collaboratie, niet in de pro-nazihouding tijdens de Tweede Wereldoorlog (een fictie of non-fictieonderwerp hoor je goed af te bakenen) maar in het blinde eigen gelijk en de daaraan gekoppelde barbaarsheid van de Rode Gardisten. Hierbij is het feit dat één derde van de scholieren niet alleen een fanatieke Rode Boekje-zwaaier is maar het acceptabel vindt dat de klassieke lessen worden opgeschort, leraars aan kruisverhoren worden onderworpen en zelfs worden doodgeknuppeld, een verbijsterend gegeven. En omdat het regime hen als werktuig gebruikt, houden weldenkende burgers hun protest binnenskamers. 'Kwam aan de wreedheid van deze mensen dan nooit een einde?' vraagt Selma zich ontsteld af.
 |
| © Steelsnarl |
Met Selma zou Carolijn Visser geen reisboek geschreven hebben, hoor je zeggen. Dat is wel een erg enge benadering van deze filmische ontdekkingstocht langs de buiten- en binnenkanten van de Chinese samenleving in de jaren '50 en '60. Deze reisauteur kent China bijna als haar broekzak en kan er met de ogen dicht over schrijven. Dat laatste doet ze met grote helderheid en gevoel voor balans.
Selma is een naar de keel grijpend verhaal over de waanzin die op geregelde tijdstippen in de mensheid sluipt! Hiermee stelt Carolijn Visser zich kandidaat voor een tweede Bob den Uyl-prijs!
Quotering: *****
Uitgegeven bij Atlas Contact - 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten