2 juni 2016

Matthijs Eijgelshoven - Retour Calypso

Aardse paradijzen zijn bedrieglijk !
 

'Iets vergeten is niet hetzelfde als eraan ontsnappen.'
 
Wie zijn klassieken kent, weet dat Homeros zijn hoofdpersoon Odysseus, schipbreuk laat lijden bij een door water omringde plek waarvan aangenomen wordt dat het Gozo is, het zustereiland van Malta. Daar wordt hij opgevangen door de nimf Calypso die liefde met gevangenschap verwart. Na zeven jaar is haar aantrekkingskracht op hem uitgewerkt en kan de zwervende zeevaarder dankzij de tussenkomst van oppergod Zeus naar huis terug keren.
 
Retour Calypso draait in cirkels om deze overgeleverde vertelling heen. Suzy heeft een relatie van tien jaar achter de rug met Victor. Al die tijd woonde ze op het hoofdeiland bij deze succesvolle schilder, die haar het vak leerde. Net als de halfgodin in het oud-Griekse dichtwerk is de kunstenaar een autoritaire man en Suzy een bijna-gevangene van de fascinatie voor haar leermeester. Nu haar vader het einde van zijn leven ziet naderen, neemt ze de boot naar Gozo, de plaats waar ze opgroeide en getekend werd voor het leven. 'Het is maar precies waar ik bang voor ben geweest, dat afstand een goed wapen is maar tijd niet', zo duidt ze haar onrust.

Het droge, rustgevende Gozo
© Scriptor
Meteen hangt er een ongemakkelijke sfeer. Het thuisgevoel is afwezig, de vaderrelatie staat onder druk en mist woorden. Dat laatste stelt Suzy teleur want zij komt verhaal halen. Zonder dat je weet wat er precies gebeurd is, lees je over het grote gemis van haar moeder Lucinda en broertje Daniël. Suzy doolt over het eiland, heeft geen zin om te schilderen, slaapt slecht maar huilt niet. Je ziet een vrouw die zichzelf op slot heeft gedaan, is afgesneden van haar gevoelens en anderen niet toelaat: een overlevingsstrategie waarvoor je een prijs betaalt. Ze blijkt 'een grote, fundamentele woede' tegenover haar vader te voelen. Omdat ook hij onverwerkte ervaringen in drank smoort, stokt de dialoog tussen hen.
 
Als de auteur vroeger en nu met mekaar vervlecht leer je de kleine Suzy kennen, een meisje dat veel te vroeg volwassen werd. 'Niet iedereen van twaalf is een kind', hoor je haar zeggen. Op dat moment is ze al alleen met Alfred zoals ze haar vader afstandelijk noemt. Ze heeft zorgtaken, ook in het familierestaurant dat gerund moet worden. Die uitzonderlijke omstandigheden plaatsen haar in een sociaal isolement en leiden tot diepe eenzaamheid.

Omdat de tijd op Gozo vaak stilstaat
kun je er makkelijk terugkeren naar de middeleeuwen.
© Scriptor
In een suggestieve stijl waarbij de lezer zelf veel in te vullen heeft, tekent Matthijs Eijgelshoven het portret van een vrouw die heen weer geslingerd wordt tussen verbolgenheid en zorgende liefde, tussen schuldgevoelens en wanhoop. Haar radeloosheid uit zich in het dragen van haar moeders jurken, het vergeefs hengelen naar antwoorden die bevestigen dat Lucinda van haar gehouden heeft en het wiegen van de baby van haar oude schoolvriendin. Wars van alle sentimentaliteit ontwikkelt zich een plot waarin duidelijk wordt gemaakt dat er een hels verschil is tussen links- of rechtsaf gaan en dat er geen weg terug is. Bij het slotakkoord stel je vast dat deze cryptische schrijver je op het verkeerde been heeft gezet.

Deze niet zo jonge debutant heeft blijkbaar willen wachten tot hij de vakkundigheid in de vingers had, zijn oneliners origineel genoeg waren en zijn bespiegelingen een voorbeeld van subtiliteit. Wellicht had deze roman op een rauwere toon in het menselijk lot mogen kerven maar dat kan een kwestie van smaak zijn. Het siert Matthijs Eijgelshoven dat hij het heeft aangedurfd om in de huid van een vrouwelijk personage te kruipen, een opdracht waarbij hij nooit uit de bocht gaat. Bovendien is het Calypso-thema een knappe vondst die mooi spiegelt in het eiland met zijn grotten, in het spanningsveld tussen gevangenschap en vrijheid, in de onsterfelijkheid van de kunst en het idee van het verborgene!
                  

Quotering: ***½

Uitgegeven bij Ambo Anthos - 2016