8 april 2016

Abdelkader Benali - Brief aan mijn dochter

 Een kind met meer dan één naam ! 
 

'We gaan er alles aan doen om je de juiste middelen mee te geven,
zodat je de wereld naar eigen goedvinden kan parkeren waar je wilt.'
 
Terwijl moeders op een vanzelfsprekende manier een band opbouwen met hun ongeboren kind, kijken vaders wat verweesd vanaf de zijlijn toe. Maar als de mannelijke ouder een begenadigd denker en schrijver is, kan hij zijn op komst zijnde zoon of dochter toespreken alsof de baarmoeder een kijkvenster had. En dat is precies wat Abdelkader Benali gedaan heeft. Hij schreef een brief aan 'de in haar slapende moeder opgerolde Amber'.

Om zicht te krijgen op de opvoedende taak die je te wachten staat moet je jezelf eerst doorgronden. En bij Benali's zelfonderzoek komt het angstgevoel heel erg bovendrijven. De angst om zijn ouders teleur te stellen (van de kinderen van inwijkelingen wordt verwacht dat ze het beter doen dan de eerste generatie), de angst voor de barre, boze wereld die ontstaan is door een letterlijk en figuurlijk afgeschermde jeugd, de angst om te flateren zoals zijn vader ('hij kon maar moeilijk accepteren dat hij om iets te krijgen zacht moest zijn'), de angst om door witte medemensen nageroepen te worden of erger... die voor het toenemende 'ressentiment van de verontruste burger'. Als je veel hebt moeten bevechten heb je 'weinig talent voor geluk'.

Beni Chiker, het familiedorp van de Benali's
© alvarez
Hoewel Amber, het meisje met de bewust gekozen Westerse voornaam, in een behoorlijk gespreid bedje zal wakker worden, maakt de vader zich terecht zorgen over intolerantie. Het is moeilijk om je over te geven aan de onvermijdelijkheid die sowieso gekoppeld is aan leven en dood! Daarom wil hij haar mentaal gereedschap meegeven: verbondenheid met de familiewortels die haar naar het dorp in de Rif brengen maar ook dromen, verwondering, het recht om te falen, interessantere rolmodellen dan die haar ouders hadden, de vrijheid om zich te ontplooien en uit te drukken. 'Mijn doel was niet gelukkig worden. Mijn doel was slagen in het leven', zegt de auteur als hij terugblikt op zijn jonge jaren. Tussen die woorden door voel je de hoop dat het anders wordt voor haar.

Bij deze mentale wapens hoort ook cultuur. '...wat ik je op het hart wil drukken is dat op het moment dat jij je leven kunt inrichten rond schoonheid en waarheid, met een voorname plek voor kunst en cultuur, je al half buiten het getto staat,' zo formuleert Benali zijn boodschap. Met een burgervader die dat begrepen had, zouden de kinderen van Molenbeek niet zo massaal ontspoord zijn. En er zouden minder jongetjes, Abdels en anderen, huilend op een glijbaan gezeten hebben. Met dit citaat benoemt de briefschrijver de wisselwerking tussen het persoonlijke en het maatschappelijke. Het Nederlandse berberkind dat het huis niet uit mocht is zijn afgeschermde jeugd meer ontgroeid dan het denkt en berouwt. Zijn bevraging staat midden in de wereld!  

Een winkel in Rotterdam
© FaceMePLS
Door, tegen de achtergrond van een multiculturele samenleving, het individu in ruimte, tijd en moraliteit te plaatsen, maar evenzeer dankzij stilistisch meesterschap, is deze auteur verwant aan Kamel Daoud. De romancier-journalist, die aan de overkant van de Marokkaanse grens - die voor de Riffijnen trouwens alleen een papieren grens is - woont, roept in Moussa of de dood van een Arabier Nobelprijswinnaar Albert Camus en zijn onverschilligheid ter verantwoording. 'Het meest van alles zal ik je willen beschermen tegen de onverschilligheid van de wereld', schrijft de verontruste vader terecht in Brief aan mijn dochter.

Abdel Benali's magnetiserende vertelstem serveert je nonstop beelden en gedachtegangen waar je stil van wordt en lang bij wil stilstaan. Dit boek verdient het om als een galmende echo door het land te gaan en te blijven hangen in de oren van prijs uitreikende juryleden. Het bevat bovendien voldoende verborgen kamers om opnieuw gelezen te mogen worden. Dat laatste zou perfect kunnen tussen de zonnebloemen van Beni Chiker die 'de kunst van het fluisteren beheersen'!
 

Quotering : ****½

Uitgegeven bij De Arbeiderspers - 2016