Een 60-plusser ziet wat er niet meer is...
'Dat maakt het zo fijn om buitenlander te zijn:
dat je de gelegenheid krijgt je aan een heleboel nieuwe brokjes cultuur te hechten...'
Als je dag na dag geniet van een ritje naar je werk met de dubbeldekbus, dan beschik je, zelfs als je op zeezicht getrakteerd wordt, over reizigers-dna. De Amerikaans-Britse auteur Bill Bryson is zo iemand. Al zo'n vier decennia kijkt hij gepassioneerd, kritisch en, meestal, goedgemutst naar de wereld. Twintig jaar na 'Een klein eiland', wandelt en rijdt hij in 'De weg naar Little Dribbling' opnieuw kris kras door Groot-Brittannië. De 60-plusser, die Bryson intussen geworden is, blijkt nog beter dan vroeger in staat om zijn waarnemingen in een tijdsperspectief te plaatsen. Dat, in gedachten, heen en weer bewegen tussen toen en nu levert een laconiek-weemoedig boek op waarin allerlei vormen van verlies de toon zetten. Zijn scherts heeft steeds een ernstige, bezorgde ondertoon.
 |
In het groene en heuvelende Groot-Brittannië raak je nooit uitgewandeld.
© www.ihacom.co.uk
|
In weerwil van de 'National Trust for Places of Historic Interest or Natural Beauty', een organisatie die op talloze vrijwilligers kan rekenen en uitstekend werk verricht, bedreigen groeiend asfalt, bedacht door individuen (een voortuintje wordt garage) en projectontwikkelaars, maar ook kusterosie en een dramatische terugval van flora en fauna, het groene paradijs. Hoewel er nog steeds 210.000km publieke wandelpaden zijn, is waakzaamheid geboden! Ook in de verstedelijkte kernen is de teloorgang overduidelijk zichtbaar. De overal aanwezige detailhandel, de historische panden en florerende badplaatsen uit 'Een klein eiland' zijn weggeteerd. De auteur heeft het over 'stadjes op zwart zaad'. Tot Brysons verdriet wordt er bovendien flink gesnoeid in zorginstellingen, de cultuursector, openbaar vervoer...voor de gemiddelde Europeaan zijn dat herkenbare zorgen. Maar er is ook immaterieel verlies: de ooit zo stille Britten die hun mobiele gesprekken ongevraagd met anderen delen, de ingetreden taalverloedering, de steeds dommer wordende computer gestuurde mens en eilanders die veel minder dan vroeger rekening houden met elkaar. Het is een aandoenlijk mopperen dat ingegeven wordt door zijn liefde voor de geadopteerde natie.
Toch is het lang niet allemaal kommer en kwel op deze route. Als we deze reiziger mogen geloven is het Lake District de mooiste plek op aarde en Durham het aantrekkelijkste plaatsje op onze planeet. Helemaal op z'n Brysons wordt er ook volop genoten van pubs, tea rooms, koffiebars en cafetaria's, waar, afhankelijk van de dorst, de keel gesmeerd wordt met thee, koffie of (teveel) half liters lager. Een vrijbuiter hoeft niet altijd in de pas te lopen!
Wie ooit in een psychiatrische inrichting werkte (Bills eerste baan in GB), heeft blijkbaar een affiniteit met niet-sporende menselijke trekjes. Dat levert kleurige personages op zoals Arthur Conan Doyle (de schepper van Sherlock Holmes) die twintig boeken schreef over spiritisme of royals die niet in het koninklijke keurslijf passen. Maar de stoet tragische karakters is veel groter. Dat de Britse Yank empathie heeft, blijkt uit zijn aandacht voor aan TBC, arsenicumvergiftiging of, als gevolg van een fataal ongeval, gestorven burgers die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor het vaderland. Mededogen is er ook voor nuttige geesten die, miskend, een al dan niet armoedig levenseinde tegemoet gingen.
 |
De Trout Inn, de huispub van inspector Morse
© Helena
|
Op tandenknarsende momenten voert de schrijver denkbeeldige dialogen waarin hij de verbale rijzweep hanteert. Zijn vrouw heeft hem geleerd niet steeds de openlijke confrontatie met het menselijk tekort aan te gaan. Binnensmonds schimpen op 'incompetente idioten' kan evenzeer opluchten. Op weg gaan met Bill Bryson is altijd een les in leven! Die les leert hij zelf ook. Zo noemt hij zijn tweede vaderland 'kalm en beheerst en zeer volwassen...iets van grote waarde.' Daarbij hebben Britten 'het vermogen om een intens en duurzaam plezier te ontlenen aan de kleinste dingen'.
Deze meester van het reizende schrijversgilde prikt in ons lot maar laat je nooit bedrukt achter. Hoewel zijn eigenzinnige verbeelding en gedachtesprongen nog steeds voor glimlachend leesplezier zorgen, klinkt hij minder schavuiterig dan vroeger. Ook kwajongens worden groot. Wie Bill Bryson verslijt voor een imaginair lid van Monty Python, negeert zijn nostalgische diepgang! Met het verstrijken van de jaren wijzen de mondhoeken van een scherpziende clown steeds verder naar beneden!
Quotering: ****½
Uitgegeven bij Atlas Contact - 2016
