Inge Schilperoord - Muidhond

Een zorgzame man

'De mensen moesten hem niet

…maar de natuur nam hem zoals hij was.’

Jonathan, de hoofdpersoon uit deze debuutroman, is een volwassen zoon met een moeder die hem ‘jochie’ noemt en denkbeeldige kruisjes op zijn voorhoofd tekent. Wat zij onder liefde verstaat is betutteling, een knellende band waaronder Jonathan lijdt zonder in opstand te durven komen. Die scheef getrokken moeder-zoon-relatie heeft ervoor gezorgd dat hij niet van volwassen vrouwen kan houden. Alleen bij jonge meisjes voelt hij zich veilig en gelukkig.

Zijn verwrongen seksualiteit heeft van hem een zedendelinquent gemaakt die aan het begin van dit verhaal uit de gevangenis ontslagen wordt. Aangemoedigd door zijn therapeut heeft Jonathan zich hardnekkig voorgenomen om niet opnieuw in de strafbare valkuil te trappen. Het werkboek met oefeningen en raadgevingen, dat hij heeft meegekregen, moet hem houvast geven. Dat laatste doet ook de natuur. Met of zonder hond struint hij door het duinengebied bij zijn huis.

© radiantskies

In Muidhond wordt de innerlijke strijd van de man met pedofiele neigingen meer dan overtuigend neergezet. Je voelt zijn gejaagdheid, zijn wanhopig grijpen naar de reddingsboei van een strakke tijdindeling en to do-lijstjes, zijn gevecht met impulsen die hem naar de afgrond sturen.

‘Een kracht in hem… gaf hem het gevoel dat er iets onheilspellends zou gebeuren als hij een minuut oningevuld liet’, zo beseft hij.

Ook zijn sociaal isolement doet je naar adem happen. ‘Ik spreek niemand’, moet Jonathan toegeven. Doorsnee mensen kunnen zoveel delen met elkaar, van levensbedreigende ziekten tot emotioneel verraad, maar een kinderlokker kan zijn probleem bij niemand kwijt. Even aandoenlijk is zijn gebrek aan inzicht in zijn eigen en andermans psyche. Als hij zijn buurmeisje Elke ontmoet, die op haar manier eenzaam is, wil hij voor haar zorgen. Alleen begrijpt hij niet dat zijn pamperend gedrag individueel en maatschappelijk ontoelaatbaar is. Jonathan wil perfect zijn: de ideale zoon én de ideale vriend. Tegelijkertijd ademt alles teloorgang en verval: de wegkwijnende hond, het rafelige springtouw en de vale kleren van Elke, de afbraakwijk, de astmatische moeder…

De officiële naam van de zeelt is tinca tinca
© Viridiflavus

De grote uitdaging van dit boek is de lezer in een geest te laten kruipen die melkwegenver van hem afstaat. En dat is ook meteen de verdienste van dit werk. Muidhond is een licht verteld verhaal over een ziel vol duisternis. Psychologe Inge Schilperoord is vanuit haar beroepsachtergrond geknipt om dit thema naar een breed publiek te vertalen. Maar het compliment zit in het feit dat haar kennis uitstekend verliteratuurd is! Daar hoort ook het beeld van de muidhond bij, een zieltogende zeelt die Jonathans liefde voor de natuur en zorgende aard weerspiegelt. Maar mensen zijn geen vissen. Naast heel veel andere inzichten, leert deze roman je dat goed bedoelde zorgen schadelijk kunnen zijn. Dat toont de zoon maar evengoed de moeder aan. Inge Schilperoord heeft een zeldzaam literair onderwerp aanschouwelijk gemaakt! En dat is niet iedereen gegeven!

 

Quotering: ****½

Uitgegeven bij Podium - 2015
 

Ish Aït Hamou - Cécile

Een queeste van bron naar bron

 

'Nauwelijks een dag nadat hij had kennisgemaakt met de geur van vanille,

stak hij er zijn hand naar uit.'

Er was eens… een Pietje Bel in een dorp bij een bron in het zuiden van Marokko. Tot ergernis van zijn vader kleurt de elfjarige Djibril graag buiten de lijntjes. Hij loopt er de kantjes af als het gaat om het leren van Koranteksten en het respecteren van huisregels. Djibril is een dromer voor wie ‘de troostende eenzaamheid’ van deze weg-van-de-wereld-plek onvoldoende rust brengt. Dat geldt ook voor zijn broer Kareem die een palmboom verkoopt omdat hij naar een paar leren schoenen verlangt. Die nieuwe stappers brengen hem op het pad van Cécile, een Franse toeriste, en zullen meer dan één leven een onomkeerbare richting uitsturen.

‘Een seconde duurt maar een seconde en dan wordt hij onderdeel van een verleden waar je onmogelijk naar kunt teruggaan,’ beseft Cécile.

Atlas-gebergte Zuid-Marokko
© Joaoleitao

In deel twee van deze roman vervlecht de auteur individuele verlangens met de tijdgeest. Zijn personages gaan op in de hedendaagse diaspora die over de Middellandse-Zee naar Europa leidt. Het is niet Kareem maar Djibril die de overkant haalt, in een Spaanse hacienda aan de slag kan en jaren later bij Cécile in Parijs echte en geveinsde liefde vindt.

‘Je hebt de morele plicht om iets te betekenen voor iemand anders’, hoort de jonge man zijn vader zeggen.

Wanneer Djibril deze leefregel op een spontane manier toepast, word je gegrepen door hartbrekende scènes. In deze vertelling vloeit puurheid in zijn hoogste vorm over in wurgende duisternis. Hoe zuiverder de liefde, hoe meer pijn ze doet.

Toch zou Ish Ish niet zijn mocht hij van zijn hoofdfiguur alleen een gevend mens maken. Net als in zijn debuut Hard hart voert hij in Cécile het thema van de leermeesters op. Dat zijn seingevers, horizonverbreders en houvast bieders zoals ‘de Generaal’ op de berg boven de oase, Abid, de overzetboot-habitué, Franco Vasquez, de barse hacienda-eigenaar en natuurlijk zijn eigen vader. Hun wijsheid is altijd bij hem.

Dorp in Zuid-Marokko
© https://pollyvoofranzay.wordpress.com/

Wie Ish kent, weet ook dat hij van aforismen houdt. In dit verhaal zitten er talrijke.

‘Kijk nooit naar jezelf door de ogen van een ander. Te veel meningen en te weinig begrip maken het beeld alleen maar troebel’, laat hij ‘de Generaal’ zeggen.

Cécile is even beschouwend als verhalend, direct maar ook suggestief. Deze jong-volwassen auteur weeft een web van grote en kleine draden die elkaar op een verrassende manier vinden. Hoe Kareem opgaat in ‘De Generaal’ is een sublieme vondst!

Dit is een boek over verbeelding, over traditie en moderniteit, over letterlijk en figuurlijk in het water springen en, niet in het minst, over een gedurfde definitie van de liefde. Ish is een sprookjesverteller maar één die weet dat sprookjes zonder doornen niet geloofd worden. Ondanks deze stekelige waarheid gaat de geur van vanille, als een zalfje, op alle bladzijden mee… zelfs tot voorbij de grens van de dood!

Quotering: ****½

Uitgegeven bij Manteau – 2015

Hilde Vandermeeren - Stille grond

 Zuivere zielen !

 

 

'Carol plantte het mes recht in het hart van het boek met de Leefdoelen...'

‘Auteurs houden het graag spannend voor hun lezers maar ook voor zichzelf. Om haar derde misdaadroman van frisse stof te kunnen voorzien, heeft Hilde Vandermeeren haar verbeelding naar Schotland gestuurd. Op het weg-van-de-wereld-eiland Skye vond haar geest een oprechte Anglicaanse priester en een leider van een sekte die een natuurgodsdienst op een misdadige manier uitdraagt.

Beide mannen kruisen het pad van Eve, een docente wiskunde met een onverwerkte ervaring die bijna zo oud is als zijzelf. Toen ze drie was verdween haar zusje Rosie die met Ruby een tweeling vormde. Omdat het politieonderzoek enkel doodlopende sporen opleverde, bleef de familie met veel vragen achter en kon ze niet aan het rouwproces beginnen. Dertig jaar later vindt dominee Donald Cunningham een mysterieuze bekentenis in het biechtboek van zijn kapel. Met al de kracht en de woede die ze in zich heeft, grijpt Eve deze strohalm vast. Ooit moet de waarheid boven water komen en daar zal zij voor zorgen. Maar de goeroe van De God van het Licht gaat tot het uiterste om zijn luguber koninkrijkje veilig te stellen.

Het Schotse eiland Skye waar het verhaal van 'Stille Grond' begint...
© Viator

Het leven in de sekte, het ideeëngoed, de terminologie en de werking van het machtsmechanisme zijn overtuigend neergezet. 'Om de harmonie in de kosmos te bewaren moet de aarde gezuiverd worden van onreinen', zo orakelt het brein achter de gemeenschap. Kyle Crawford laat zich ‘de Vader’ laat noemen maar vult dat begrip op geheel eigen en gestoorde wijze in. Hij is een gewetenloze manipulator die misbruik maakt van onzekere mensen die het handig vinden als er voor hen gedacht en gehandeld wordt. De meest tragische leden van deze gesloten groep zijn zij die niet konden kiezen: de kinderen. Jonge mensen die een gezonde leefomgeving missen, kunnen niet uitgroeien tot evenwichtige volwassenen.

Stille grond is een verhaal over vragen en antwoorden. Als je de nep-druïdenleider mag geloven, dan vind je een houvast voor je hele bestaan in zijn zelf ontworpen bijbel die hij Leefdoelen heeft genoemd. Toch begint er bij sommige volgelingen iets te knagen. Zij krijgen steeds vaker de indruk dat er meer vragen zijn dan antwoorden. Die twijfel zorgt voor conflicten en de angst om het meest dierbare te verliezen. Ook Eve wordt al jarenlang opgejaagd door vraagtekens. En die zijn groter dan de Sudoku-puzzels die ze als tiener, met een talent voor wiskunde, oploste. Net als andere personages heeft ze besloten om zich, dwars door de obstakels heen, een weg te banen naar het licht… zonder hoofdletter!

In Stille grond zijn er heel wat karakters in de war als het over hun identiteit gaat. Een aantal is verbonden aan ‘de Boerderij’ van ‘de Vader’, maar er is ook het thema ‘tweelingen en identiteit’. Omdat tweelingen door de buitenwereld als een eenheid worden gezien en elkaars spiegelbeeld zijn, hebben zij moeite met het ontwikkelen van een eigen ‘ik’. En als er een dramatische gebeurtenis plaatsvindt, zoals bij Rosie en Ruby, zijn de gevolgen bij de achterblijver bijzonder ingrijpend.

 

© Pixabay

Omdat de invalshoeken van Hilde Vandermeeren altijd ruimte bieden aan de gedachtengangen van de lezer, kan je in deze aanklacht tegen machtsmisbruik op basis van een geloofsleer een statement zien tegen de oprukkende moordmachine aan de rand van Europa. Kyle Crawford is niet de enige die het begrip ‘zuiverheid’ op een demonische manier invult.

Dit Schots-getinte verhaal vindt zijn plek tussen het mythische monster van Loch Ness en het echte monster in de menselijke ziel. Zoals steeds zijn inhoud en technische vormgeving bij deze schrijfster in bekwame handen. In Stille grond ligt geen bouwsteentje verkeerd. En het slot over de onuitwisbaarheid van vroege herinneringen, is een naklinkend orgelpunt!

 

Quotering: ****½

Uitgegeven bij Q - 2015

De boeken van Hilde Vandermeeren
 

Alexandr Skorobogatov - Portret van een onbekend meisje

Geluk is altijd kortstondig !

 

 

'Twee mensen, ook al zijn ze nog zo jong,

is het niet gegeven hetzelfde te dromen.'

 

Als je opgroeit in een mistroostig Sovjet-Russisch provinciestadje, blijft je blik misschien sneller dan elders hangen bij de puurheid van een jong meisje. Dat overkomt de ik-figuur in dit boek. Sasha is dan bijna veertien. Hoewel zijn moeder wetenschapper is en zijn vader een afwezige regisseur, woont hij in een wijk met straatgevechten, drankmisbruik en kindermishandeling. Pas als de sneeuw gesmolten is kan hij ontsnappen aan ‘de muffe kelder’, struinen door de bossen en gaan vissen in de rivier. Wegkijken van de grauwheid kan ook, en nog beter, door zich helemaal over te geven aan Katia, aan ‘haar schoonheid die te groot is om op te nemen’. Het meisje is amper enkele maanden ouder. 

 

Ondanks de tegenwerking van haar ouders, gaan de tieners volledig in elkaar op. ‘Iedereen werd een vreemde voor mij, en alles werd onnodig voor mij, alles behalve zij,’ hoor je de jongen zeggen. Door dit overrompelende gevoel, kan de fysieke liefde niet lang op zich laten wachten. Achter de rug van de volwassenen om worden plekjes gezocht waar Sasha zich kan overgeven aan ‘haar sneeuwwitte huid’ en ‘haar fijne blauwe aders met zijn lippen kan beroeren’. Het ligt voor de hand dat het onvermijdelijke gebeurt: Katia wordt zwanger. Deze overtreding van de sociale regels zorgt voor een pijnlijke aanvaring met een ruwe, zelfs meedogenloze maatschappij.

 

Zicht op Moskou
© Pixabay

Maar Alexandr Skorobogatov kijkt niet alleen kritisch naar de socio-politieke omgeving, ook zijn hoofdpersonage lijdt aan kleinmenselijkheid. Dat heeft last van jaloerse bezitsdrang, egocentrisme, vormen van ontrouw… En Katia is, op haar beurt, niet alle vertrouwen waard. Het eeuwig terugkerende thema van het verlies van de onschuld en ons aller gevecht met de ontgoocheling hierover, wordt door deze Russische Antwerpenaar op een poëtisch-rauwe of ironische manier onder woorden gebracht. Als de innerlijke duisternis te groot dreigt te worden, pakt hij uit met speelse dialogen die de gesprekspartner én de lezer op het verkeerde been zetten.

 

Ondanks het rustgevende verteltempo hangt er een permanente dreiging over Portret van een onbekend meisje. De zuipschuiten, zoals beide vaders, een medereiziger op de trein, de kluizenaar bij de rivier en tal van andere verloederde figuren, fungeren als onheilsprofeten. Dit is een verhaal over levensmedailles met twee onafscheidelijke kanten. Wanneer de ik-figuur en zijn meisje een idyllische zomerdag in de natuur beleven, eindigt die met een barbaarse ontmoeting. En even voordien heeft Katia gezegd: ‘Ik denk dat dit de gelukkigste dag van mijn leven is’. Het is een beladen zin die niet meer goeds belooft dan de duikvlucht van de havik op zoek naar zijn prooi. Deze schrijver kan met zachte taal fijne snaren raken maar ook hard uithalen! 

 

Op andere momenten klinkt de auteursstem directer en bozer. Dan richt Alexandr Skorobogatov zijn pijlen op carrière-opportunisten, vadsige boeren op de staatsboerderij, burgers zonder verantwoordelijkheidszin, klikspanen in het studentenmilieu… Zij die de normen en waarden bepalen noemt hij ‘zielloze wezens zonder fantasie, humor of zelfstandigheid’. Als de iets oudere Sasha een maand burgerdienst op het platteland moet doen, spuwt hij zijn venijn: ‘Met vrachtwagens werden we naar allerlei velden gebracht, waar de(zelfde) kolchozearbeiders, die zo hard de hulp van het studentenvolk nodig hadden, in het malse jonge gras lagen, van de ochtend tot de avond zelfgestookte alcohol achteroversloegen…’.  

Het Russische platteland
© www.liveinternet.ru

Portret van een onbekend meisje is een vertelling over verantwoordelijkheid en schuld, keuzes en gevolgen, zin en zinloosheid, en vooral over trouw zijn aan jezelf in een onvoorspelbare wereld. Van de verloren gewaande puurheid blijft er uiteindelijk toch nog iets over... een aardse versie waarmee de mens het moet doen maar die hij zelf in de hand heeft. 

De toonzetting van deze roman roept een verwantschap op met de iconen uit 19de eeuwse Russische literatuur: Dostojevski, Gorki, Tolstoi, Tsjechov… en Gogol naar wie de schrijver in de titel verwijst. Portret is Gogols kortverhaal over een hebberige keuze die de hoofdpersoon duur komt te staan maar klaagt ook de leegheid en de hypocrisie van de heersende klasse aan. Om van de klassieken en ook van Alexandr Skorobogatov te kunnen genieten, moet je bereid zijn om je van het hedendaagse tempo los te weken en je te laten meevoeren door meanderende gevoelens en scènes. Als je dat kunt, vertellen de breed uitgesponnen reflecties en zelfreflecties je wie het ‘onbekende meisje’ is!

 

Quotering: ****

 

Uitgegeven bij Cossee - 2015

 

 

Linda Jansma - Verbroken

Het dunne laagje dat beschaving heet !

 

 

'Ik heb geen keus,' zegt ze.

'Er is altijd een keus.'

Lezers gaan van boek naar boek en nemen de ideeën mee die schrijvers hen hebben aangereikt. Op dit moment klinken de autobiografische beschouwingen van Henning Mankell in het pas verschenen Drijfzand nog na... Daarin stelt hij dat de term 'beschaving' vaak een dekmantel is voor het plegen van misdaden. Je kunt daarbij denken aan het oude Griekenland (waar de democratie werd uitgevonden) dat een slavenstaat was, aan de onderdrukking in overzeese kolonies of aan het morele gelijk dat een terreurgroep als IS claimt.

Dat laatste voorbeeld is de schakel met de nieuwste thriller van Linda Jansma. In Verbroken voert ze personages op die tegen de achtergrond van moslimextremisme tot het uiterste gaan. Centrale figuur, Mara, is een ethische hacker, iemand die met de toestemming van netwerkeigenaars op zoek gaat naar zwakke plekken in hun systemen. Wanneer ze een opdracht uitvoert voor de Dutch Broadcasting Group en vaststelt dat er iemand van daaruit ingebroken heeft in het communicatieweb van de Rotterdamse haven, slaat de schrik haar om het hart. Veel tijd om de criminele daad aan te kaarten krijgt ze niet. Omdat haar tegenspeler een hoogbegaafde inbreker is, wordt ze vrijwel meteen met de rug tegen de muur geplaatst. Zijn entourage weet bovendien haar allerzwakste plek te vinden. Ze lijkt te moeten buigen voor een overmacht die haar voor een zéér immorele kar probeert te spannen. En toch heeft ze een keuze, zij het een bijna onmogelijke. Mara moet kiezen tussen de levens van haar kinderen en die van duizenden medemensen. Gesteund door haar schaakmaatje Rudy zal ze proberen om een meesterzet te plaatsen.

© Dagmar D'Surreal

In Verbroken maakt de schrijfster gebruik van elementen uit de actualiteit: radicalisering uit frustratie en de behoefte om bij een groep te horen die je gevoel voor eigenwaarde voedt, gedragsveranderingen binnen een religieus-gemengd huwelijk, slachtoffers van Westerse militaire interventies die ons de rekening presenteren...

Twee sterke maar diep gekwetste vrouwen komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Hoewel de Nederlandse met de Hebreeuwse naam Mara en de Nederlands-Iraakse Imara de oorsprong van hun namen en daarmee een stuk van hun geschiedenis delen, hebben internationale ontwikkelingen de bruggen tussen hen opgeblazen. Individuen zijn vaak de speelbal van machten waar ze geen enkele vat op hebben. Dan wordt het politieke persoonlijk en het persoonlijke politiek. Maar zijn mensen ook in staat om vicieuze cirkels van geweld te doorbreken? 


© Sarah

Verbroken is een verhaal over pijn en onmacht, over vooroordelen en simplistisch denken, over al dan niet toegeven aan wraakgevoelens, over keuzes en lotsbestemming, over de betekenis van 'hard' en 'zwak' en god als verzinsel of houvast. Het krachtige motto 'All that is necessary for the triumph of evil is that good men do nothing', zet je aan tot nadenken en laat je in gedachten de plaats van Mara innemen. Maar net omdat er zoveel uitdagende stof in zit, blijf je een beetje op je honger zitten. De auteur heeft er duidelijk voor gekozen om vaart te laten primeren op verdieping. Vooral het langs elkaar heen schuren van Mara en Imara, wat hen scheidt en verbindt, het spiegelen van grote ontwikkelingen in het hoofd van kleine mensen, had tot meer literatuur kunnen leiden!

Anderzijds toont Verbroken aan dat Henning Mankell niet altijd gelijk heeft. Op één van de pagina's van Drijfzand zegt hij dat 'kennis goed is voor je nachtrust'. Zowel wat de invalshoek als de spanning betreft, spreekt Linda Jansma hem resoluut tegen.


Quotering: ***½

Uigegeven bij De Crime Compagnie - 2015

De boeken van Linda Jansma