De teloorgang van het IJslandse fjordleven !
'Als dorpen kleiner worden,
dan valt de samenleving uit elkaar.'
Hoewel het gaat om een gedeelde verantwoordelijk, heeft Indridasons hoofdspeurder Erlendur Sveinsson het niet getroffen met zijn privé-leven. Sinds hij zijn huwelijk opzegde en daarbij zijn jonge zoon en dochter achterliet, is het nooit meer echt goed gekomen tussen de vader en beide kinderen. Noch Eva Lind noch Sindri Snær zijn stabiele volwassenen geworden. Beiden vertonen escapistisch gedrag in de vorm van alcohol, drugs, los-vaste partners...of erger. In Grafteken wordt de zich toch al machteloos voelende Erlendur zwaar geconfronteerd met de uitglijders van Eva Lind.
Het onderzoek naar de moord op Birta, een jonge verslaafde die zich prostitueerde, leidt naar de vissersdorpen in de Westfjorden vanwaar aanzienlijke delen van de bevolking wegtrekken richting grootstad Reykjavik. Die volksverhuizing heeft te maken met het wegkopen van de visquota door zakenlui met een vette bankrekening. Dat zijn bouwpromotoren en uitbaters van winkelcentra die belang hebben bij plattelandsvlucht ten voordele van de hoofdstad. De economische vluchtelingen en hun kinderen vinden slecht of helemaal niet hun draai in de naamloze, harde wereld van Reykjavik.
 |
| IJslandse platteland © Pixabay |
Erlendur windt zich danig op over de teloorgang van eeuwenoude dorpsgemeenschappen, de macht van het grootkapitaal en de gemeenheid van gewetenloze geesten die zich ondernemer durven noemen. In dit verhaal hoor je wel vaker heimweegedachten over alles wat verloren is gegaan. Zo laat Indridason een oudere arts zeggen: "...dat wij IJslanders bezig zijn onze zelfstandigheid kwijt te raken. Onze geestelijke zelfstandigheid, bedoel ik. Het wordt allemaal één grote Amerikaanse pot nat. Okay, bye bye, party and fuck you."
Over al zijn boeken hangt een sluier van tristesse. De mens is kwetsbaar, weet deze IJslander, en een speelbal in de handen van perverse lui die het misbruiken van anderen tot hun levenswijze hebben gemaakt en daaraan veel pret beleven. Op die manier ontstaan er ook onverwachte zielsgenoten, zoals politieman Erlendur en Janus, het vriendje van Birta. Zij delen hun onvermogen tegenover geliefden die misschien niet meer te redden zijn.
Indridason laat zich niet verleiden tot de clichés van zijn mindere collega's. Bij hem zul je geen bullebakkende meerderen vinden en geen overtrokken twists and turns...ach, één of twee kleintjes aan het eind, genoeg om je een meelevende halve glimlach te ontlokken.
Grafteken is dan ook veel meer dan een whodunnit. Indridason gebruikt het genre als opstapje naar een veel groter verhaal: dat van het menselijk tekort. En juist daarom verdient hij aandacht en prijzen!
Quotering: ****
Uitgegeven bij Q - 2014
