Donna Leon - Falling in love - Ik aanbid je

Een libretto met een hoog werkelijkheidsgehalte !

 

(Engelse editie)

 

'Fans are fans. They aren't friends.'

 

Een gevierde operadiva zijn is een voorrecht waaraan ook een donkere kant verbonden is. Dat ervaart Flavia Petrelli, de Venetiaanse sopraan die de hoofdrol vertolkt in Puccini's Tosca. 'If it weren't for the singing, none of us would do this', zo relativeert ze de glamour die anderen podiumsterren toedichten. Vooral de bekendheid en het daarbij behorende gedrag weegt zwaar op haar: altijd opletten wat je zegt, altijd beleefd zijn, ook als je moe bent en rijen fans op je wachten. Maar dat is klein bier vergeleken bij wat haar in Falling in love overkomt.

 
Ruikers bloemen in je loge vinden is gewoon maar ondergesneeuwd worden door gele rozen is een beetje angstaanjagend. Als je diezelfde bloemen aantreft binnen in het afgesloten palazzo, waar je verblijft, dan wordt het tijd om een bevriende rechercheur aan te spreken. En als wat later een kennis en een vriend van je slachtoffer worden van agressie, weet je dat er gestoord gedrag in het spel is. Werk op de plank voor Donna Leon's vertrouwde inspecteur Guido Brunetti!

Heropening in 2003 van La Fenice, de opera van Venetië,
na een verwoestende brand.
© Giuseppe Cacace

Dit operaverhaal heeft, zoals verwacht, een echte Donna Leon-handtekening. Het vertelritme is traag maar niet saai want beschouwend met interessante doordenkertjes. Hoewel Brunetti geen druktemaker is, zie je een man die zich vastbijt in een zaak, op cruciale momenten geen tegenspraak duldt en boven het aanmatigende gedrag van zijn superieur Patta staat.

Daarbij krijgt medewerkster Signorina Elettra puntige dialogen in de mond gelegd die haar subversieve houding - wel altijd voor de goeie zaak - hoogst amusant maken. Deze keer neemt ze stelling in de zaak Alvise, een teamgenoot die zonder gehoord te worden op non-actief wordt gesteld. Bij Donna Leon zit je altijd goed voor een dosis kritiek op typisch Italiaanse toestanden. Zo weegt het principe dienst-wederom-dienst zwaarder door op professionele relaties dan het idee dat je het beste van jezelf moet geven omdat de samenleving je ervoor betaalt. En wie een lift wil installeren in een historisch pand krijgt hier enkel toestemming voor als een toeristische - kassa, kassa - bestemming aan het palazzo gegeven wordt. Oudere eigenaars die de trap niet meer op kunnen tellen niet mee. 

Embleem van La Fenice 
© Sémhur

In Falling in love staat de vrouw centraal. Niet alleen haar kwetsbaarheid maar ook het aandeel dat ze heeft in stalkingszaken. Er zijn meer vrouwen dan mannen, zo schrijft Donna Leon, die op onbeantwoorde gevoelens of wensen reageren met hinderlijk achtervolgen en ernstig lastig vallen. 'Life moved along and things changed and some people were cast aside or replaced by others. Most people took this as normal...others refused change...', laat de auteur haar Brunetti overdenken. Een ander soort aandacht gaat uit naar Paola, de echtgenote van de speurneus, die aan haar kinderen uitlegt dat ze niet op elk moment de moeder wil zijn die helemaal beschikbaar is.

Het dramatische slotakkoord op de bühne van La Fenice is een knap staaltje vertelkunst waarbij creatieve verbeelding en werkelijkheid elkaar ontmoeten. Gedwarsboomde intenties die de gedaante aannemen van chantage en haat, zullen nog vaak librettisten en andere schrijvers inspireren! 

Quotering: ***½
 

Uitgegeven bij Arrow Books 2016 & De Bezige Bij 2016

Lluís Llach - De drie Maria's

Over de druifluis- en ander ongedierte !

 

'Op La Principal moest je lessen in het uitoefenen van macht

 zo jong mogelijk leren.'

Als er in Spanje over de oorlog wordt gepraat, dan wordt de burgeroorlog bedoeld, het bloedige conflict tussen republikeinen en nationalisten dat tussen '36 en '39 het land diep verdeelde. Dat leidde tot de dictatuur van Franco, de fascistische generaal die tot zijn dood in '75 de natie in een ijzeren greep hield. Ook na de oorlog werden nog tienduizenden anti-franquisten omgebracht. Anno 2016 zijn de historische wonden nog steeds niet helemaal geheeld. Dat heeft vooral te maken met het besluit van de democratische regeringen in de post-caudillo-periode om de pijnpunten uit het verleden niet bloot te leggen. Het bewaren van de binnenlandse vrede primeerde steeds op de genoegdoening en de psychologische verwerking die slachtoffers nodig hebben. Niet iedereen is gelukkig met deze keuze. Eén van hen is de Catalaan Lluis Llach. In De drie Maria's benoemt hij lang toegedekte taboes.

De Maria's uit de titel behoren tot drie opeenvolgende generaties eigenaressen van La Principal, een landgoed in het noordoosten van Spanje dat zijn rijkdom en status dankt aan de wijnproductie. Alle drie zijn ze krachtige persoonlijkheden die zich staande houden in een door mannen gedomineerde wereld en in roerige economische en politieke tijden. Alleen de hedendaagse Maria, die een kleinere rol krijgt toebediend, heeft het wat makkelijker. 'Ze was onafhankelijk, solitair, slim, ondernemend, modern, vrij', zegt de vader van de derde Maria over zijn dochter. Die eigenschappen zijn evenzeer van toepassing op haar naamgenoten. Dwars door deze familiegeschiedenis heen loopt een misdaadverhaal. In '40 heropent inspecteur Recader een oud moorddossier. Op het tijdstip van de feiten, vier jaar eerder, had de recherche andere kopzorgen. Slachtoffer en verdachte lijken beiden bij La Principal te horen, een imago verstorend gegeven dat niet naar de zin is van de middelste Maria, Maria Magí. Bovendien is er liefde in het spel, een soort liefde waarvoor je een euh...moord zou begaan!

'Ze komen er niet doorheen',
was dé slogan van de Republikeinen tijdens de burgeroorlog.
(Madrid '36)

Omdat het belangrijkste deel van dit verhaal zich afspeelt bij het begin van het Franco-bewind, krijgt Lluís Llach alle ruimte om zijn personages het gezicht van die tijd te geven en hen in conflictsituaties te brengen. Hij gaat daarbij genuanceerd te werk. Terwijl Recader een regimegetrouwe is die bloed aan zijn handen heeft, is zijn meerdere een weggepromoveerde militair, een rechtse republikein maar geen aanhanger van de dictator. Ook de eerste twee Maria's zijn niet eenduidig. Ze vechten als leeuwinnen voor het behoud van het familie-erfgoed en zorgen, zij het op een paternalistische manier, voor hun personeel. Toch gaan ze, als de nood hoog is, over een morele grens. De oudste Maria neemt opportunistisch de falange (fascistische beweging die later door Franco gerecupeerd werd) onder de arm, haar dochter compromitteert zich door een bondgenootschap aan te gaan met haar oom, de bisschop die, zoals de hele clerus, pal achter de sterke leider staat. Voor deze hoge geestelijke, alsook voor de dorpspastoor, is de auteur onvermurwbaar. Hun hypocrisie, dubbele moraal en het zich wentelen in macht is de bron van erg veel kwaad. 'Ze zijn rijk, discreet, machtig, onoprecht, moeilijk te doorgronden en als klap op de vuurpijl worden ze door God beschermd', zo fulmineert commissaris-kolonel Fresnos.

De meeste Llach-karakters zijn niet in een hokje te plaatsen. Die dwarsheid maakt hen subversief. Ook de echtgenoten van de Maria's weigeren de rol te spelen die de gemeenschap van hen verwacht en Llorenç lapt daarbij de gangbare sexuele moraal aan zijn laars. Dat recalcitrante staat voor de diversiteit die een dictatuur niet toestaat. 

De vlag van het onafhankelijke Catalonië
waarvan ook Lluis Llach een pleitbezorger is.

Lluís Llach is op z'n best als hij snijdende dialogen in de mond van zijn personages legt. Die tackelende taal levert vuurwerk op tussen Recader en zijn overste en tussen de inspecteur en Maria Magí. Maar ook de monoloog die haar moeder, Maria Roderich, afsteekt bij de notaris en waarbij ze haar hautaine broers op hun plaats zet, is een gedroomd vergeldingstafereel.

Meer moeite heeft de schrijver met het whodunit-gedeelte. De combinatie van twee literaire genres is geen eenvoudige opgave. In een tijd waarin de misdaadroman volwassen is geworden en de lezer steeds meer verwent, spring je niet ver met een matte Hercule Poirot-imitatie. Anders gezegd: de sleutelscènes van de krimi-laag zijn geen Gouden Strop waard.

Hoewel deze Catalaan in de rij van Spaanse epische vertellers Maria Dueñas moet laten voorgaan, heeft hij een overtuigend socio-politiek tijdsdocument met bijbehorende zedenschets afgeleverd. Het venijn in de pen van deze 68-jarige historische getuige zegt alles over opgekropte ervaringen die van Spaanse burgers nog steeds verkrampte buren maken!


Quotering: ****

Uitgegeven bij Atlas Contact - 2016

Lees in dit verband ook het ontluisterende 'De gestolen kinderen' van Gerardo Soto y Koelemeijer
 

Laura Broekhuysen - Winter-IJsland

 Daar waar de honden zichzelf uitlaten !

 

'Waar je in Nederland boom, perk, huis en stoep in één oogopslag vat,

zie je hier niets anders dan de flank van een berg.'

 

Als je dochter vraagt 'Wat is de zon?' en in de kleuterschool kinderen, die te dicht bij haar komen, een trap geeft, dan moet je wel op een niet alledaagse plek wonen.

Winter-IJsland is een bundel literaire reflecties over het eerste jaar dat Laura Broekhuysen in de buurt van Reykjavik doorbrengt. Samen met haar jonge gezin is ze verhuisd naar het eiland van haar man, naar een baai met verstrooide huizen en een zalmrivier. Bij aankomst wordt het snel winter, een tijd waarin je negen maanden lang de grond niet ziet, witblindheid autorijden bemoeilijkt en het voortdurend 'raamweer' is. Wanneer kleine Esther 'Hallo mos!' roept, is het eindelijk lente: de mens keert terug in het landschap, de buren kloppen aan en er wordt geklust. Tegelijkertijd groeit er nieuw leven in Laura's buik.

Neskaupstaður,
het vissersdorp waar de schoonfamilie van de schrijfster woont.
© Christoph L. Hess

Naast de pracht van de natuur maar ook de dreiging ervan, heeft de auteur veel aandacht voor de beslotenheid van haar nieuwe wereld ('Wat buiten de cirkel van mijn zintuigen valt zijn televisiebeelden.'). In het donkere stormseizoen spelen tijd en leven zich elders af. De pientere, eigenzinnige kleuter, die geen ander universum kent, past beter in deze werkelijkheid. Bij gebrek aan speelkameraadjes praat ze wel met de maan. En ze schat afstanden en maten, zoals de grote van een rondvliegende vogel, juister in dan haar moeder. Terwijl Esther de dingen rondom haar voor lief neemt, toetst Laura haar indrukken voortdurend aan oudere referentiepunten. De violiste, die zij ook is, luistert anders dan vroeger naar muziek: 'Ik hoor iets wat door een mens is gemaakt op een plek waar niets door een mens is gemaakt. Muziek krijgt in dit fjord haar identiteit terug...'

Ook in Winter-IJsland maakt Laura Broekhuysen haar reputatie van uitzonderlijke observator en verwoorder waar. Haar vertelstem wisselt tussen poëtisch en essayistisch. Soms vallen beide samen: 'Met de komst van de bladeren nadert ons uitzicht.' In dit boek duidt ze de invloed van de natuur op het denken, voelen en handelen van mensen. Die weegt bovendien op onderlinge relaties en op de volwassene die je kind ooit zal zijn. Naar IJsland emigreren is veel ingrijpender dan het wennen aan de ammoniakstank van rotte rog. Dat geselende lagedrukgebieden en vrieskou door artistieke schoonheid kunnen toegedekt worden, is daarbij een troost biedende gedachte!  

Quotering: ****

Uitgegeven bij Querido - 2016
 

Pauline Slot - Dood van een thrillerschrijfster

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand...

 

 

'Illusies voeden was het nieuwe verdienmodel.'

Als de cover een grappige imitatie van het omslag van een vrouwenthriller is en één van de personages Esther Noordvlucht heet, welk soort boek heb je dan in handen? In het geval van deze Pauline Slot hoef je niet te rekenen op een pastiche van het populaire genre en evenmin op een wegleesboek.

Ook de locatie van het verhaal oogt alleen op het eerste zicht als het vakantieparadijs uit een glossy waar thrillerkarakters zich thuis voelen. Het Griekse eilandsprookje in blauw en wit bestaat wel echt maar heeft kanten die zich van de zon afkeren: lege winkelpanden, skeletten van onafgewerkte huizen, steeds groter wordende moestuinen maar ook stranden vol plastic, primitieve lui die dieren mishandelen en dorpsvetes die elke generatie overleven. Toch heeft auteur Selma Hoogstins op het eiland Evia een stukje goudkust gevonden. Daar begeleidt ze aspirant-schrijvers en biedt ze ervaren collega's een plek aan die verbeelding en werklust kan aanwakkeren.

Emporio op Chios: zoals we Griekenland graag dromen...
© Scriptor

In Dood van een thrillerschrijfster observeert en becommentarieert Pauline Slot het bonte gezelschap - jong en oud, diepgravend en speels, Nederlands- en Engelstalig - op een scherpe maar ook begripvolle manier. Elk van hen is een egotripper, zelfs de vrouw die een literaire brief schrijft aan haar gehandicapte dochter. De meeste andere cursisten zijn zichzelf overschattende ijdeltuiten die dromen van tijdelijke of zelfs eeuwige roem. De schrijfcoach denkt er het hare van: 'De grammatica van de taal leerde je uit verhalen. Maar velen zouden de taal van een roman nooit vloeiend spreken, ook al verstonden ze hem wel.' Die overtuiging belet haar niet om met veel geduld het beste uit haar pupillen te halen.

Dit uitgangspunt sluit naadloos aan bij de commerciële wereld achter auteur en boek. Op een snedige, zelfs stekelige manier beschouwt Pauline Slot de mechanismen die naar de podiumspots leiden. Lezers worden verleid door sexy covers, effect beogende titels, voyeuristische thema's... Slagen betekent scoren met cijfers, in lijstjes, op sociale media. Wie zich netjes conformeert wordt op een dag Esther Noordvlucht, het rolmodel waarover Selma zegt: 'Telkens als Esther aan een antwoord begon, werd er langzaam, haast verontschuldigend gegeten.' De marketingknop kan niet meer uit! Toch zijn er, ondanks deze lokkertjes, steeds meer kandidaat-auteurs en steeds minder lezers!

Met de juiste openingszin grijp je de lezer bij het nekvel !

© Pixabay

Ondanks het kritische vergrootglas is de toon in dit boek niet alleen ironisch. Als het over vergankelijkheid en kwetsbaarheid gaat wordt hij zacht melancholisch. Pauline Slot is een kundige stilist die originele beelden ('Attica lag er wazig bij, de wereld was bijziend geworden.') koppelt aan puntige oneliners ('Hotelkamers zijn hoeren die zich voordoen als maagd.'). Verleiden kun je ook zonder promotiestrategieën! Gegevens doseren, lichtheid en ernst in balans brengen, zijn evenzeer kwaliteiten van deze neerlandica met specialisatie 'taalbeheersing'.

Dood van een thrillerschrijfster is een verhaal over het verlangen naar varianten op het paradijs: een droomplek, een droombeeld, een waanbeeld. Aanspoelend plastic of de afwijzing van een manuscript tikken de roze bril van de neus. 'Het paradijs was een moment van genade,' weet Selma. Die momenten heeft ook Pauline Slot ervaren bij het componeren van deze roman. Van de schrijfcoach op Evia zou haar tekst het compliment 'wise' krijgen!

 
Quotering: ****

Uitgegeven bij de Arbeiderspers - 2016
 

De dochter van Stalin - Rosemary Sullivan

De prinses die zichzelf niet mocht zijn !

 

 

'Alles en iedereen heeft mij verlaten, zelfs de gave om te bidden.'

Als op je zesde je moeder zelfmoord pleegt en je achterblijft met een vader die een persoonlijkheidsstoornis heeft, kun je nooit een evenwichtige volwassene worden. Dat lot trof Svetlana, de dochter van Stalin. Als je daarbij, al opgroeiend, beseft dat de man des huizes niet alleen zijn volk maar ook zijn naaste familieleden uitmoordt, wacht je een bijzonder ongemakkelijke toekomst. Voeg daar nog het Moskouse klimaat van achterkamertjespolitiek, verklikkers, geheime politie en afgevoerde intellectuelen, kunstenaars, medici... aan toe en je begrijpt waarom 'de prinses van het Kremlin' naar het Westen vluchtte. Toen ze, per grote uitzondering, even het land uit mocht om de as van haar Indische man te gaan verstrooien in zijn geboorteland, glipte ze weg uit de Russische ambassade in New Delhi en vroeg asiel aan bij de Amerikanen.

In volle Koude Oorlog maar met zicht op een détente, zaten de yankees niet te wachten op een beschermelinge die 'de ijzeren man' tot razernij kon brengen. Dankzij het autobiografische manuscript dat ze bij zich heeft, kan Svetlana een contract bedingen bij een uitgever en als privépersoon naar de VS reizen. Diplomatieke aanvaring omzeild!  


Svetlana tussen broer en vader

De eerste tijd voelt ze zich goed in haar nieuwe land. Hoopvol zegt ze: 'Ik denk dat de mens thuis is waar hij zich veilig voelt.' Maar al gauw blijkt de gewonnen veiligheid een relatief begrip te zijn. Net als in de Sovjet-Unie lopen bodyguards met haar mee, kijken inlichtingendiensten met een vergrootglas naar haar en ondernemen ze pogingen om haar voor hun karretje te spannen. Hun 'rode' collega's doen vanop afstand hetzelfde, zij het op een hardvochtiger manier: ze laten een imago-besmeurende lastercampagne op haar los en passen emotionele chantage toe. Dat laatste is mogelijk omdat Svetlana Alliloejeva, die na haar vaders dood de naam van haar moeder aannam, bij haar vlucht twee volwassen kinderen heeft achtergelaten. Daarnaast dringen journalisten zich op, krijgt ze haatbrieven en is ze niet gewend om met geld om te gaan. Bitterheid maakt zich meester van de exclusieve asielzoekster: ze 'haat politiek' en voelt zich 'staatseigendom'.

Ook in haar privé-omgeving gaat ze gebukt onder afwijzing, misbruik en verraad. Tevergeefs zoekt 'de psychologische wees' een schuiloord in de liefde. Relaties zijn valkuilen voor haar. Verliefdheid doet haar alle besef van realiteit verliezen. Achter haar vechtende en doortastende buitenkant leeft een uiterst kwetsbare en eenzame ziel. Verlaten worden betekent het herbeleven van emotionele breuken uit het verleden: haar met de noorderzon vertrokken moeder, haar 'verdwenen' familieleden, haar opgepakte vrienden en collega's... en niet in het minst haar moreel afvallige vader.
 

In '67 zet Svetlana voet op Amerikaanse bodem!

Hoewel de ene vorm van samenleven wreder kan zijn dan de andere, maakt 'De dochter van Stalin' ons duidelijk dat je de wereld niet in goed en slecht kan opdelen. Dat daarbij geopolitieke belangen altijd boven het individu en de moraliteit staan, is een wrange constatering. In een tijd van opflakkerende Koude Oorlog maar ook van migranten met identiteitscrisissen, is voor dit boek een betekenisvolle rol weggelegd. Zoals Svetlana ervaart, maken een elektrische knoflookpers en automatische aubergineschiller je nog niet tot een Amerikaanse. Bovendien mag je mensen niet dwingen om te kiezen - niet tussen twee landen, niet tussen twee systemen of culturen, niet tussen een monsterlijke dictator en de vader uit je kindertijd - je hoort de meervoudigheid van iemands persoonlijkheid te koesteren. 'Wie niet voor ons is, is tegen ons', riepen en roepen politici in Oost en West. Als overheden en medeburgers anders naar Svetlana hadden gekeken, zou 'de prinses' niet zo diep gevallen zijn!

Het blootleggen van Svetlana's onmacht om het juk van haar naam en achtergrond van zich af te schudden, is de grootse uitdaging geweest bij het schrijven van deze biografie. Dat Rosemary Sullivan daarin geslaagd is, is ook meteen het belangrijkste compliment aan de Canadese emeritus hoogleraar. Uit dat gevecht ontstaat een tragische heldin die dit non fictiewerk het karakter geeft van een klassieke, ja zelfs Russische, roman! 


Quotering: *****

Uitgegeven bij De Geus - 2016
 

Sanne van der Heijst - Philips-meisje

Alleen engelen helpen je door de oorlog !

 

 

'Dat is het grote moment van bevrijd zijn geweest.

Dat er mensen waren die naar je zwaaiden.' 
 

Wanneer Auschwitz-overlevende Gerda Nothmann na de Tweede Wereldoorlog aan het herstellen is in een ziekenhuis in Malmö, beseft ze dat van iedereen die ze voor de kampjaren heeft gekend, alleen haar jeugdvriend Ernst nog in leven is. Hoe groot het gemis aan emotionele banden is, toont ze aan wanneer ze een aantal jaren later een stabiel leven heeft opgebouwd in de VS. Dan sluit ze zonder aarzeling haar onverwacht opgedoken achterneef Wolfgang, die bij de Wehrmacht diende, in de armen. De geboren Berlijnse die in Nederland opgroeide, had een leven gewonnen maar haar geestelijke en werkelijke thuis verloren.

In het Philips-meisje trekt Sanne van der Heijst het wonderlijke traject na dat Gerda voor en tijdens de oorlog bewandelde. Als, aan het eind van de jaren '30, de levensomstandigheden van Duits-joodse burgers dramatisch verslechteren, kan de twaalfjarige dankzij twee Hollandse buurvrouwen met een toeristenvisum naar Nederland reizen. Met de hulp van een Tilburgs pleeggezin dat net zo gecultiveerd is als haar familie in Berlijn, en de ondersteuning van haar briljante hersens, is ze in staat om te wortelen en toekomstgericht te denken. Maar wanneer ze verneemt dat haar biologische ouders en zusje werden afgevoerd en zijzelf, wat later, samen met haar nieuwe huisgenoten naar het concentratiekamp Vught moet vertrekken, stort haar wereld in.

Kamp Vught, nog steeds een herdenkingsplek!
© MyrtheD

Terwijl trein na trein vanuit het Noordbrabantse kamp naar Auschwitz rijdt, vertoont zich een reddende engel in de verschijning van een Philips-fabriek binnen de omheining van het interneringscomplex. De directie van het gloeilampenconcern, dat intussen ook kriegswichtige radiobuizen vervaardigt (o.m. nodig voor gevechtsvliegtuigen), maakt handig gebruik van de behoeften van de vragende partij. In Duitsland is er immers een nijpend tekort aan arbeidskrachten. Hoewel het voortbestaan van de onderneming ook een rol speelt, grijpen de Philips-verantwoordelijken deze kans evenzeer aan om het lot van de opgeslotenen te verbeteren en te voorkomen dat ze op transport moeten. De Eindhovenaars steken bij deze 'reddingsoperatie' hun nek uit, ze spelen poker tegen een gewiekste opponent! Gerda is één van de +/- 600 joodse bewoners die al solderend ontsnappen aan de éénrichtingstreinen... voorlopig. In juni '44 wordt de Philips-groep toch naar het vernietigingskamp gestuurd waar de inmiddels zeventienjarige alweer door het oog van de naald kruipt omdat concurrent Telefunken de Facharbeiter, de min of meer geschoolde Nederlandse werknemers, maar al te graag wil inlijven. Als de geallieerde bommenwerpers erg dicht bij komen wordt Gerda's incasseringsvermogen tot het uiterste op de proef gesteld maar zelfs dan recht ze haar vermoeide rug. Ze zou niet misstaan als heldin in een klassieke roman!

© Koninklijke Philips Electronics N.V.

Dankzij uitgebreid bronnenonderzoek, waarbij de memoires van Gerda Nothmann het brandpunt vormden, en de zorgvuldige pen van deze auteur zijn niet alleen 'het Philips-meisje' maar ook de mechanismen van autoritaire macht en de donkerste kamers uit de menselijke ziel tot leven gekomen. Dit scenario voert, buiten lafhartigen, ook moedigen op, zij die hun lef aanwenden om anderen te helpen en zij die al hun moed nodig hebben om zichzelf staande te houden. Naast de grote voorvechters is er hier en daar een dappere passant zoals de vrouw die stiekem een dosis kinine meebrengt zodat Gerda niet in de ziekenboeg terecht komt (met het gevaar om snel naar de gaskamers te worden gestuurd) of een hoerige schone die zichzelf een dienst bewijst maar ook haar SS-minnaars inzet voor haar medegevangenen.

Debutante Sanne van der Heijst heeft een onvergetelijke kroniek geschreven over aan de winnende en de verliezende hand zijn, over zich handhaven en ten onder gaan, over het keren van het lot. En, net als de Amerikaanse kinderen en kleinkinderen van Gerda, heeft ze van een getuigenis een niet te missen geschiedenisles gemaakt voor hen die het heden, indien nodig, kunnen bijsturen.

Uiteindelijk is Philips-meisje ook een verhaal over mazzel hebben, over het ontmoeten van de juiste mensen op het juiste moment en keuzes maken die achteraf de verstandigste blijken te zijn. Zonder wat jiddische mazzel heb je per slot van rekening geen Europese jodin!
  

Quotering: ****½

Uitgegeven bij Atlas Contact - 2016