Onder de druk van de omstandigheden
Dat taxichauffeur Roy met een Dodge door Willemstad rijdt, is niet toevallig. Net als zijn Amerikaanse auto met de achterwaarts gerichte vleugels het beeld van the sky is the limit oproept, neigt Roy’s geest voortdurend naar verzinsels die zijn permanente staat van armoede moeten verbloemen. Hij is een praatjesmaker die zichzelf een beter leven bij mekaar fantaseert en anderen daarvan probeert te overtuigen. Een Antilliaanse man is erg bezorgd om zijn reputatie. ‘Zijn blazoen moest op elk ogenblik even hard blinken als de Dodge.’ Pijnlijk wordt het wanneer hij uitvluchten bedenkt om de bijdrage aan de opvoeding van zijn zoon te ontlopen.
 |
| Markt in Willemstad © Roger W. 4336 |
Een bescheiden licht in de duisternis is broeder Daniel, een zwarte pater in een witte pij. Hij bezorgt moeder Myrna een baantje in de school die zijn orde heeft opgezet in een volkswijk. Daniel, die ‘meer vormer dan herder’ wil zijn, en daarmee de herinnering aan de Latijns-Amerikaanse bevrijdingstheologen oproept, ontfermt zich over zoon Max. Terwijl Roy in de jongen zijn opvolger ziet, denkt Max eraan om onderwijzer te worden. Maar het lot beslist anders. Als zijn vader werkonbekwaam wordt, moeten er centen verdiend worden. Op een arm eiland geraken dromen zelden verder dan de verbeelding.
Maar Max is een doordouwer, iemand die voor even tegen de vlakte gaat en dan weer opstaat. Zal hij erin slagen om zijn zoon Sonny een beloftevolle opvoeding te geven, ook als politieke en economische verwikkelingen de Curaçaoërs verder op de knieën krijgen?
In Maan en zon toont Stefan Brijs op een heldere manier aan hoe lastig het is om uit een spiraal van kansarmoede te geraken. Tal van factoren houden de onfortuinlijken in hun greep: het stereotype denken in hun eigen hoofd, beleidsmensen die onbekwaamheid met zakkenvullerij combineren, andere welgestelde burgers die niet bereid zijn om te delen, buurlanden die misbruik maken van de maatschappelijke kwetsbaarheid, wereldproblemen die ook uithoeken van de aarde treffen… Een moreel dieptepunt wordt bereikt als verschoppelingen, verblind door uitzichtloosheid, elkaar de afgrond in trekken. Daartegenover staan mensen als Daniel en zijn medebroeders, zij die een steen in de rivier willen verleggen. Of iemand zoals Max die in staat is om een rotsblok op te tillen!
 |
| De gevleugelde Dodge © Rex Gray |
Stefan Brijs is de man van het mededogen, de schrijver die hardheid in zachtheid verpakt. Net als in zijn andere boeken haalt hij kwetsbaren uit de schaduw, richt onthullend licht op hen maar laat deze tobbenden altijd in hun waarde. ‘Trots bedekte haar armoede’, zegt de verteller over Myrna. De ondersteunende beeldspraak is ook in dit verhaal weer efficiënt en zinnenstrelend:
‘… haar lippen waren dun als rimpels geworden.’‘Haar gezicht was van donkere bijenwas, gladgestreken…’
Deze drie generaties omspannende roman reikt verder dan de weg van Westers paternalisme naar maatschappelijke zelfredzaamheid. Maan en zon is als de nacht en de dag van het leven: het menselijk tekort dat duisternis brengt en weerbaren die de kracht hebben om in het oog van de storm te kruipen!
Uitgegeven bij Atlas Contact - 2015
