Gustave Flaubert - Madame Bovary

Wrede saaiheid in een Frans dorp !

 

'Ze dweepte met door rampspoed getroffen vrouwen.'

Wanneer de jonge Emma de nuchtere, fantasieloze plattelandsarts Charles Bovary huwt, komt ze er snel achter dat haar echtgenoot niet de prins op het witte paard is die haar zal meevoeren naar een spannende wereld. Emma is opgevoed in de romantische 19de- eeuwse traditie. Op school bij de nonnen leerde ze liedjes zingen over engelen en madonna's en las ze boeken over tragische heldinnen. Terwijl 'Parijs in Emma's ogen in een gouden gloed baadde', moet ze het stellen met een staljongen in een kiel vol gaten en avonden waarop het mannelijk bezoek een dominospelletje komt spelen. De eerste tijd compenseert ze haar gemis aan een boeiend leven met het inrichten van het huis op een financieel onverantwoorde manier. Emma heeft een gat in haar hand. Het ene na het andere kostbare kledingstuk verrijkt haar garderobe. In haar wanhoop klampt ze zich vast aan mannen waarop je geen huis kunt bouwen. Uiteindelijk is een depressie onafwendbaar.

Op de achtergrond van dit drama tekent Gustave Flaubert het Normandië van zijn tijd. Het is een schets van een samenleving met rangen en standen, bijbehorende omgangsvormen en statusgedrag. De auteur staat uitgebreid stil bij vestimentaire geplogenheden, interieurbeschrijvingen, hofmakerij, een landbouwbeurs als belangrijk sociaal evenement, op middeleeuwse leest geschoeide geneeskunde... Zijn personages zijn rooms of net anti-paaps, conservatief of vooruitgangsdenkers. Ondanks het verhelderende effect hiervan, sluipt de traagheid van het platteland en de tijdgeest zo in het verhaal en in de leespret. Bovendien is deze Franse auteur niet de beste psycholoog. Aan de introspectie van Emma en de interactie tussen de karakters wordt weinig diepgang gegeven. In de plaats van een psychologisch proces krijg je uit de lucht gevallen ideeën en attitudes voorgeschoteld.

Gustave Flaubert
(1821-1880)

Hoewel Madame Bovary in de ogen van Flauberts preutse tijdgenoten een zedenloos overspelboek was, vallen op de dag van vandaag vooral de wreedheid en het cynisme van de dorpelingen op. Deze roman is een festijn van ijdelheden. De apotheker speelt met mensenlevens omdat hij door de pers bewierookt wil worden, Rodolphe, Emma's narcistische minnaar, waant zich Casanova, de ceremoniemeester op de landbouwbeurs acht zich het middelpunt van het universum en zelfs dokter Bovary schroomt er niet voor een operatie uit te voeren waarvoor hij niet is opgeleid. Opvallend is ook dat deze heren hun standing hoog proberen te houden door veelvuldig aan name dropping te doen. Flaubert heeft geen hoge pet op van de medemens!

Met het schrijven van Madame Bovary wilde Gustave Flaubert zich afzetten tegen de gevolgen van een opvoeding die vertrekt van een romantisch wereldbeeld. Door overdetaillering en afstandelijkheid is hij daar maar gedeeltelijk in geslaagd. Zijn verbeelding is niet gaan vliegen. Integendeel, ze is blijven haken in de Normandische akkers!


Quotering: ***½

Uitgegeven bij Atlas - 2016