Een gezuiverde natie !
'Alles is mogelijk in het land
waar fantomen de denkwerelden in de tang hebben.'
Voor de Turkije minnende vakantieganger is Meisjes van Atatürk, zonen van de sultan een heftige confrontatie. Of het nu gaat om leiders die hun beste tijd gehad hebben, dood zijn of de macht in handen hebben, elke Turkse en Turks-Koerdische bewindsman is een absolute heerser met een ego van Istanbul tot het Van-meer.
Het nieuwe boek van journaliste Betsy Udink begint bij Atatürk (1881-1938), de eerste president van de republiek Turkije. De op de Balkan geboren Mustafa Kemal wilde breken met het niet bij de tijd zijn en dus verlammende beleid van de sultans. Zeker, de ommezwaai was drastisch. Na de Eerste Wereldoorlog werd het Westen het rolmodel voor Anatolië: er werd ingezet op wetenschap en vrouwenemancipatie, godsdienst moest plaats maken voor de rede en Ottomaanse kleding was verboden. Maar de potentaat Atatürk kon zelf het conservatieve denken niet loslaten. Naar aloude gewoonte verstootte hij zijn vrouw en hanteerde hij een paternalistisch feminisme waarbij vrouwen zich mochten ontwikkelen maar nooit op dezelfde hoogte staan als mannen. En - wat had je gedacht? - hij alleen besliste over de toekomst van een miljoenenvolk!
Koerdische strijder © Sherurcij |
De sterke man van het moment is natuurlijk president Recep Tayyip Erdogan. Hij beoogt een 'geavanceerde democratie', een bestel met een gekozen alleenheerser. In een land waar politiek gericht is op het creëren van mensen die niet voor zichzelf kunnen denken, krijg je zoiets voor mekaar. 'Democratie is niet voor moslims want die heeft geen eeuwigheidswaarde', zo klinkt één van de vele kort-door-de-bocht-redeneringen van de Eerste Burger. Erdogan wordt door de auteur 'een sluipwesp' genoemd. Hij injecteert de samenleving via gestaag opgevoerde dosissen met Ottomaans en ouderwets geïnterpreteerd religieus gedachtengoed: jonge tienermeisjes worden uitgehuwelijkt, vrouwen horen aan de haard, het geloof komt in de plaats van het vrije onderzoek... De roemrijke tijd van het sultanaat is de toetssteen, een dominante natie zonder zielige gastarbeiders, de ultieme doelstelling. Mustafa Kemal is afgeserveerd!
Wie ook aan het roer staat in Ankara of Diyarbakir, de hoofdplaats van Turks-Koerdistan, altijd koppelt hij autoriteit aan repressie. Als het wijzen naar een zwart schaap (het Westen, de christenen, het jodendom, de Sjiiten...) de rangen niet gesloten kan houden, wordt er spijkerhard opgetreden. Dissidenten, ook binnen de eigen gelederen, worden 'vakkundig' verwijderd. Anders gezegd, voor diversiteit is geen centimeter ruimte. Betsy Udink maakt vergelijkingen met Franco, de caudillo, en Mussolini, de duce, leiders met een bijna goddelijke status. Om zichzelf en hun politieke dromen in het zadel te houden nemen de Turkse bewindvoerders hun toevlucht tot de gemeenste praktijken: ethische zuiveringen (Cf. de Armeense genocide en de volkerenmoord op de Süryani, Syrische christenen), schijnprocessen, standrechtelijke executies, verdeel- en heerspolitiek... De cultuur van dialogeren, compromissen sluiten, respect voor mensenrechten, is Anatolië vreemd. In de plaats daarvan regeert de leugen, het historisch en wetenschappelijk huichelen, het irrationele denken, het verspreiden van complottheorieën...
'Turkije onder islamitisch bestuur is even militaristisch en nationalistisch als onder seculier bestuur', zo concludeert de auteur.
Vrouwen in Gaziantep, Oost-Turkije © Adam Jones |
Wanneer de lezer beseft dat hij niet ontsnapt aan het toekennen van het predicaat 'fascisme' is dat een grote schok. Onbevangen vakantie vieren aan één van de Turkse rivièra's, het enige gedoogde afwijkende universum binnen een steeds meer gezuiverde natie, hoort na dit staaltje topjournalistiek niet meer tot de mogelijkheden! Nadenken over Turkije als Nato-partner en EU-kandidaat, daarentegen, is een noodzaak geworden. Journalisten hebben de taak om, wanneer het nodig is, een knaagdier in onze hersens te planten!
Quotering: *****
Uitgegeven bij Atlas Contact - 2015
De boeken van Betsy Udink
Geen opmerkingen:
Een reactie posten