Sophie Zijlstra - De verlossing van Liesbeth Bede

 Maak van je leven een kunstwerk !

 

'Welkom Liesbeth Bede'?

Waarom staat er niet 'Welkom, gezin Bede'?

Als De verlossing van Liesbeth Bede' verschijnt verwarmen de Lage Landen zich aan een Indian Summer. Ook de gelijknamige heldin beleeft er één, sterker nog, het zijn septemberdagen die haar leven een totaal andere wending geven. Maar voor het zover is, kruist haar huisje-boompje-beestje-bestaan een onverwachte, visionaire, en vrouwelijke wereld. 

Net als veel van haar tijdgenoten verwart Liesbeth Bede haar gepamperd maar voorspelbaar universum met geluk. Omdat ze onderhuids toch een leegte voelt, staat ze open voor een clubje vrouwen waarin zusterliefde en solidariteit de toon voeren. Langzamerhand ontdekt ze de valse pijlers van deze organisatie die een mix is van een kibboutz, een feministische groepering en een sekte. Het hogere doel, dat in eerste instantie aantrekkelijk leek, blijkt fascistoïde trekken te hebben. Ook binnen 'het Legioen' worden wrede machtsspelletjes gespeeld. Het credo 'egalitaire samenleving' is een schijnheilige promotietruc. Maar Liesbeth Bede is een vechter. Met haar ben je nooit klaar...  

Het Pamir-gebergte in Centraal-Azië waar Liesbeth Bede tot inzichten komt.
© commons.wikimedia.org

In een taal die soms franjeloos is, dan weer zwierig en beeldend, maar altijd vlijmscherp en zelfs genadeloos, neemt Sophie Zijlstra de lezer op sleeptouw. Bij het modelleren van haar verhaal hanteert de schrijfster de hyperbool, een stijlfiguur die het moet hebben van overdrijving. Met die uitvergroting van situaties en over-de-top-ervaringen begeven auteurs zich op glad ijs. De kunst is om binnen deze werkwijze geloofwaardig te blijven. In welke mate de bedenker in zijn opzet slaagt, hangt vooral af van de belevingswereld van zijn lezers. In hoeverre wil je de werkelijkheid loslaten en je overgeven aan de verbeelding van de vormgever? De realiteitsgerichte geest van De sriptor zit hier niet in zijn comfortzone...

Deze roman heeft ook iets Nietzscheaans. De ontvoogding van de hoofdrolspeelster maakt, zoals verwacht, geen kans in het keurslijf van een sekte. 'In dit leven moet je je eigen held zijn', laat Sophie Zijlstra haar protagoniste zeggen wanneer ze haar coming-of-age-moment beleeft in de bergen van Pamir. 'Werde der Du bist, word wie je zelf bent', zo klinkt het parool van de Duitse filosoof. Je niet laten gidsen door de kudde maar soeverein je ding doen, is precies het inzicht waartoe de queeste van Liesbeth Bede leidt. Door een literaire ingreep die met echtgenoot Ernst te maken heeft, wordt haar keuze wel een stuk eenvoudiger. Toch is dit boek voor de liefhebbers van ideeënromans een interessante denkoefening. Bij wie op zoek is naar verwantschap met het hoofdpersonage zal de aandikkende stijlfiguur, in heel wat gevallen, in de weg zitten.

Met De verlossing van Liesbeth Bede is er een vormbreuk ontstaan in het oeuvre van de auteur. Tot nog toe vond ze haar onderwerpen bij historische vrouwen en het faction genre. Over die boeken werd wel eens gezegd dat ze te weinig geschiedkundig materiaal bevatten om een aantrekkelijke historische roman op te leveren en dat tegelijkertijd de fictiemogelijkheden niet volledig benut werden. Samen met Liesbeth Bede heeft Sophie Zijlstra zich uit een cocon bevrijd en de wereld - toch zeker de creatieve - naar haar hand gezet! 'Het verleden is een kadaver waaruit niets meer te halen valt', oreert Liesbeth. Maar hyperbolen mogen enigszins gerelativeerd worden! Het nu spiegelt altijd in wat achter ons ligt... Zelfs onze Indian Summer is een compensatie voor een afwezige zomer!


Quotering: **** (voor de kundigheid) *** (voor de band met het boek)

Uitgegeven bij Querido - 2016